Vietnamese Single Network > Forum VietnamViệt ngữ, lịch sử, văn hóa ><font color=red size=3><b> Tiếng Việt Nào Là Chuẩn?</b></font>

Forgot PW - Ghi danh

Diễn Đàn
Những chủ đề mới nhất
Những góp ý mới nhất
Những chủ đề chưa góp ý

NCTT Những chủ đề mới nhất
NCTT Những góp ý mới nhất
NCTT Website

Forum > Việt ngữ, lịch sử, văn hóa >> Tiếng Việt Nào Là Chuẩn?

Bấm vào đây để góp ý kiến

1 2

Xem tat ca - Xem Tung trang

ototot
member

ID 79101
10/28/2014

Tiếng Việt Nào Là Chuẩn?

Tiếng Việt Nào Là Chuẩn?

Chúng ta đang sống trong thời đại tin học cực thịnh, nên chưa bao giờ câu hỏi này đáng đặt ra như bây giờ, vì không ngày nào là không đọc, không nghe đủ mọi "thứ" tiếng Việt!

Nói đến tiếng Việt là nói đến cú pháp, văn phạm, chính tả, cách viết, cách phát âm, cách phiên âm, …, và nhiều nưã mà chưa nghĩ ra!

Theo tôi, vào đây để phát biểu và góp ý cho vui thôi, chứ rút cuộc thì cũng chẳng có câu trả lời nào dứt khoát cả.

Tôi đoán như vậy, vì các ngôn ngữ thông dụng khác như Pháp Anh Mỹ Tầu… cũng chưa chắc có thứ nào là chuẩn cả, vì thời đại tiếng Anh cuả London hay New York, tiếng Pháp cuả Paris, tiếng Tây Ban Nha cuả Madrid, tiếng Đức cuả Berlin, tiếng Tầu cuả Bắc Kinh, … đã chìm vào dĩ vãng rồi.

Trở lại tiếng Việt, gần đây thỉnh thoảng lại có người ở diễn đàn này lấy tiếng Việt cuả một điạ phương này hay điạ phương kia, đem ra làm trò cười; phân biệt tiếng Việt cuả chế độ này, chế độ kia; cuả thế hệ mới, thế hệ cũ; cuả bên thắng cuộc, bên thua cuộc, v.v…; thậm chí có những vị bỏ ra thật nhiều thời gian để thuyết minh cho sự khác biệt giưã người Hà Nội và người Sài Gòn, không những qua ngôn từ, mà còn qua cả cách ứng xử, tư duy, v.v….

Bà con chỉ cần vào Google đánh vài "từ khoá" (key words) như "khác biệt giưã Hà Nội và Sài Gòn", thì đọc được vô số bài vở thú vị!

Vậy tôi lập ra tiết mục này để bà con cùng tham gia, không chừng đã góp phần ghi lại được một giai đoạn lịch sử cho con cháu mình sau này.

Chỉ có điều xin cảnh báo là hãy viết cho vui, chứ đừng để … chửi bới nhau thì mất thời gian vô ích, cũng như trái với mục đích cuả diễn đàn là "tìm bạn bốn phương"!

Vả lại, viết ra trước những "chướng tai, gai mắt" chắc cũng là cách giải toả những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày!

Thân ái,

Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy

jdagain
member

REF: 687223
10/28/2014

Tiếng Việt Nào Là Chuẩn?

hehehe

Bác Ototot hỏi mí người kia

thanhvan4177
member

REF: 687227
10/28/2014

Thật trân trọng bác Ototot quan tâm đến tiếng Việt, mong mọi người vào trao đổi thật nhiều vì đây là đề tài hay.

aka47
member

REF: 687231
10/28/2014

Khi nào VN có hàn lâm viện thực sự , không phaỉ Đảng Viên lớp 3 trường làng ngồi trong đó và cán bộ bằng cấp lá chuối thì lúc đó Tiếng Việt sẽ chuẩn.

Còn bây giờ VN đang có tự do , muốn nói gì , viết gì thì cứ.

Miễn hiểu ý của nó là được.

Nội 2 chữ TÌNH YÊU mà VC dạy viết là TÌNH IU...thì Xuống Hố Cả Nút rùi.

hihii

sinnombre1
member

REF: 687235
10/28/2014

Còn khi muốn "LÀM TÌNH" mà cô ta bảo "NÀM TÌNH" thì Tegieng "nàm niền" chứ đâu có bị "Xuống Hố" đâu nè, hi, hi...!

(TB: Chuyện này xảy ra trước khi Tegieng có mẹ của hai đứa con mình đó à nhe! Hi, hi, hi...!)

jdagain
member

REF: 687242
10/28/2014

Bác Ototot ơi

TeGieng nói bậy kia

quánh Tegieng đi bác Ototot

ototot
member

REF: 687258
10/28/2014

Ai cũng biết ngôn ngữ là một bộ phận cuả văn hoá, và xã hội nào cũng chịu những thay đổi, chỉ khác nhau là thay đổi nhiều hay ít, nhanh hay chậm.

Nhìn vào xã hội Việt Nam mình, trong vỏn vẹn mấy chục năm qua, quả là những thay đổi quá nhiều và quá nhanh, đã kéo theo những hệ luỵ về cách diễn đạt tư tưởng qua ngôn ngữ!

Thông thường, ngày xưa không hiểu thì còn tra cứu từ điển; nay gặp con chữ không hiểu, thì từ điển lại chưa kịp bổ sung, và cứ như thế, mạnh ai nấy "sáng chế" ra con chữ mới, cách diễn đạt mới, tạo ra một ngôn ngữ phát triển bưà bãi!

Kết quả là có tình trạng ... "cắn nhiều hơn là có thể nhai", như Tây nói "they bite more than they can chew"!, nghiã là nói thật nhiều mà ý nghiã lại ... chẳng được bao nhiêu, hoặc nói một đàng mà hiểu ra một nẻo, còn đâu là sự trong sáng cuả tiếng Việt!

Những tiếng thông dụng trên thế giới, sở dĩ nhiều người học được là nhờ chúng được hình thành theo nguyên tắc, có quy luật rõ ràng, cú pháp hẳn hoi, từ vựng ổn định; còn tiếng Việt mình bây giờ nếu cứ có xu hướng phát triển như hiện nay, không biết các thế hệ con cháu mình sẽ học tiếng Việt như thế nào? Hay sẽ đến ngày phải ... bỏ luôn tiếng Việt để chỉ còn phải học tiếng nước người ta?!

Chẳng cần nói đến thuật ngữ, mà chỉ nói đến tiếng Việt thông dụng hàng ngày, cũng thấy sự tuỳ tiện cuả người nói tiếng Việt. Đã thế còn cả mấy triệu người Việt định cư tại các nước ngoài, tuy ít chịu thay đổi hơn người trong nước, nhưng coi chừng, đôi khi nghĩ theo tiếng Tây rồi diễn đạt ra tiếng Việt!

Nghĩ mà buồn!

Mời bà con chia sẻ và góp ý trong đề tài đi.

Thân ái,

LOLEMSAIGON
member

REF: 687263
10/28/2014

Kính chào Ông Trẻ và các anh chị,

Con thấy đề tài của Ông Trẻ rất thiết thực. Lâu nay con cũng thắc mắc.
Riêng bàn về Tiếng Việt(TV) thì TV vô cùng phong phú phải không ạ.

Khi mô tả giới tính ta phải dùng từ cho đúng với các nhóm sau:

-Người thì người nam, người nữ, đàn ông, đàn bà, trai, gái, thanh niên, thanh nữ v.v...

-Con chim, con gà thì chim trống, chim mái, gà trống, gà mái...

-Loài động vật khác thì con đực, con cái v.v...

Chưa kể cách xưng hô, vai vế trong gia đình, dòng tộc, thông gia phải gọi như thế nào, ôi...một mớ dây rễ lòng thòng...Trong khi Tiếng Anh thì vô cùng đơn giản.

---

Tản mạn đôi chút về TV. Thiết nghĩ, người nước ngoài nào thông thạo TV cũng là giỏi lắm rồi.

LOLEMSAIGON
member

REF: 687264
10/28/2014

Con không biết mọi người nghĩ thế nào khi nhại tiếng của nhau, riêng con thì con yêu tất cả các cách phát âm của các miền trên đất nước mình. Phát âm kiểu nào nghe cũng yêu cả. hihi...Cùng là người Việt, thì phân biệt làm chi.

Có điều, ngôn ngữ bây giờ là sự giao thoa, hội nhập, nên không tránh khỏi bị (hay được?) thêm-bớt, biến tấu, biến thể, hiểu lệch lạc, thậm chí nói một đường hiểu một nẻo. Thường sự biến tấu này xuất phát từ lớp người trẻ, năng động, tinh nghịch, ưa sáng tạo.

Vậy thì theo con, hãy cứ để TV phát triển theo cách tự nhiên của nó, theo thời, theo thế.

Tuy nhiên, hòa nhập chứ không hòa tan. Cây phát triển mà rễ không bám chắc sẽ bị trốc và gãy đổ. Đó là điều đáng lo ngại...

aka47
member

REF: 687266
10/28/2014

Còn khi muốn "LÀM TÌNH" mà cô ta bảo "NÀM TÌNH" thì Tegieng "nàm niền" chứ đâu có bị "Xuống Hố" đâu nè, hi, hi...!

............

Cái ni không phải xuống hố mà là xuống lỗ.

Tại sao lại nói xuống lỗ vì có câu đố:

Uống nước ở đâu thì không thấy.
Nhào đầu xuống lỗ mửa như trâu.

Là con gì?

Vậy yêu cầu anh Sinte nói tiếng Việt cho chuẩn theo chủ đề nhé.

hihii
.......................................

Riêng chị LL nên để ý là cuốn tự Điển Anh Văn bất cứ chuyewen môn ngành napf cũng đều dày hơn tự Điển VN ngay xả quyển tự điển đôí chiếu Anh - Việt của ông Lê Bá Không cũng vậy. Vẫn so sánh , chữ nghĩa thì rất nghèo nàn so với tiếng Anh.

Tiếng Việt dành cho đồ vật đều thuộc về gioonhs cái. Vì có mạo từ Cái ở trước cái tên.

Có 2 vợ chồng li dị , người vợ nói cái gì mà có chữ cái thì của bà , không có chữ cái thì của ông.

Thế là bà nói cái nhà , cái tivi , cái bàn cái ghế ...vì chỉ cái nào cũng đều có chữ cái , trong khi ông chồng đang suy nhĩ và bất chợt thấy cái rựa , Ông ta mùng quá vội chụp cây rựa la to: Đực rựa...đực rựa..

Từ đó cây bựa thuộc giông đực.

Vậy anh nào có dzợ đừng có li dị nghen.

Li dị thì chỉ có cây rựa thôi đấy.

hihii

sinnombre1
member

REF: 687272
10/28/2014

Aka47! Anh lớn hơn em 5 tuổi mà anh ngu dốt và không học được nhiều nên tiếng Việt và tiếng Mỹ của anh quá tệ đi thôi.

Aka47 cho anh thật lòng xin lỗi em nha!

aka47
member

REF: 687276
10/29/2014

Trùi...

Hết XOX rùi sao mà bày đẹt xin lỗi.

Sợ anh luôn đó.

hihiii

hoami09
member

REF: 687278
10/29/2014

Vớ va vớ vỉn viết văn
Viết vui về vụ vú Vân vài vòng
Vú Vân vung vẩy vuốt ve
Vỗ về vồn vã vào vườn vọc vôi

Vũ vấn vương, vú Vân vui
Vú Vân vẽ Vũ vùi vào vu vơ

----------

hí hí ...Anh Tegieng, có thít vú Vân hong ???...

cafekho
member

REF: 687283
10/29/2014

Cảm thấy ngại ngùng!

Chào OT và mọi người,

Để quay trở lại chủ đề chính, Cf xin copy cái bài mình đã sưu tầm vào đây để OT rộng đường bàn tán.

NHỮNG TỪ DÙNG SAI TRONG NGÔN NGỮ VIỆT NAM
(trích TrieuThanh Magazine)

1.- Sai vì không hiểu nghĩa gốc Hán Việt.

*CHUNG CƯ. Từ kép nầy được thành lập theo văn phạm Hán Việt vì tính từ đứng trước danh từ cho nên cả 2 từ phải đều là Hán Việt. Thế mà từ chung Hán Việt không có nghĩa là chung chạ mà có nghĩa là cuối cùng. Vậy chung cư 終居 không phải là nơi nhiều người ở chung mà là nơi ở cuối cùng, tức là mồ chôn hay nghĩa địa. Vậy phải đổi từ chung cư thành chúng cư 衆居 thì mới ổn.

*KHẢ NĂNG. “Khả năng” 可能 là năng lực của con người, có thể làm được việc gì đó. Thế mà người ta đã viết và nói những câu đại loại thế nầy: Hôm nay, khả năng trời không mưa. Khả năng con bò nầy sẽ chết vì bị bệnh… Nghe thực là kỳ cục và đáng xấu hổ. Tôi cho rằng, người ta đã nhầm lẫn giữa hai từ khả năng 可能 (capacité, capable) với khả dĩ 可以 (possibilité, possible). Nhưng thôi, chúng ta nên dùng từ thuần Việt là có thể, đúng và dễ hiểu, còn từ khả năng chỉ nên dùng để nói về năng lực mà con người mà thôi.

*QUÁ TRÌNH. Quá 過 là đã qua, trình 程 là đoạn đường. Quá trình là đoạn đường đã đi qua. Nói thế nầy là đúng: “Quá trình thực hiện công việc đã gặp nhiều trở ngại. Nhưng tôi lại thấy trong sách báo câu đại loại thế nầy: “Quá trình thực hiện công tác sắp tới của tôi là sẽ rất thuận lợi”. Thực là sai lắm rồi. Trong trường hợp nầy, phải dùng chữ tiến trình, đúng cho cả 3 thì quá khứ, hiện tại và tương lai.

*HUYỀN THOẠI. Người viết, kể cả những người có bằng cấp cao, không chịu học tiếng Hán, mà lại thích dùng tiếng Hán để tỏ ra “ta đây” nên nhiều tiếng được dùng sai nghĩa một cách thực buồn cười. Thí dụ, tôi rất thường nghe đài truyền hình, truyền thanh và báo chí nói “huyền thoại Pélé” “huyền thoại Maradona”.. Người có học nghe thực chướng tai, nhưng người nói chẳng ngượng miệng chút nào. Tại sao nghe chướng tai? Huyền 玄 là màu đen, nghĩa bóng là sâu xa, mờ ảo, không có thực. Thoại 話 là câu chuyện. Vậy huyền thoại là câu chuyện mờ mờ ảo ảo, không có thực, do truyền miệng mà ra. Thí dụ chuyện bà Âu Cơ đẻ ra trăm trứng, chuyện ông Thánh Gióng cỡi ngựa sắt đi đánh giặc Ân là những huyền thoại. Đằng nầy, ông Maradona, ông Pélé có thiệt 100% sao gọi là huyền. Và 2 cầu thủ đó là con người sao gọi là thoại được. Nếu muốn dùng chũ huyền thoại để đề cao 2 cầu thủ đó thì phải nói thế nầy: “Cái tài của 2 ông nầy tưởng như chỉ có trong huyền thoại”. Ông bà mình thường nói: “Dốt thì hay nói chữ, có đúng trong trường hợp nầy hay không?”

*HÔN PHU, HÔN THÊ. Hôn là cưới, phu là chồng, thê là vợ. Trong chữ phu và chữ thê đã có nghĩa của chữ hôn rồi cho nên gọi hôn phu và hôn thê là để chỉ người chồng người vợ là phi lý. Gọi hôn lễ (lễ cưới) hôn phối (lấy nhau) thì được. Còn nói hôn phu, hôn thê thì có thể hiểu 昬夫,昬妻 là nguời chồng u mê, người vợ u mê cũng như nói hôn quân 昬君 là nhà vua u mê vậy.

2.- Sai vì cố ý sửa nghĩa gốc Hán Việt

*ĐỘC LẬP Độc 獨 là riêng một mình, Lập 立 là đứng. Vậy theo nghĩa gốc Hán Việt, độc lập là đứng riêng rẻ một mình, không đứng chung với ai cả. Rõ ràng từ nầy là sai nếu dùng để diễn tả tình trạng của một quốc gia không lệ thuộc nước khác. Ngày nay, các quốc gia như thế đâu có đứng riêng một mình mà đều có liên hệ với nhau trong các tổ chức quốc tế. Vậy từ độc lập là sai. Tôi thấy Cụ Trần Trọng Kim, Cụ Dương Quảng Hàm dùng từ tự chủ để thay thế từ độc lập. Như thế là rất hay. Có người bảo với tôi rằng từ độc lập là do ông Tôn Dật Tiên đặt ra nên không thể bỏ được. Tại sao vậy? Ông Tôn Dật Tiên thì liên quan đến ngôn của Tàu chứ có liên quan gì đến ngôn ngữ Việt Nam. Tàu dùng sai thì chúng ta đâu có buộc phải theo cái sai của họ.

*PHONG KIẾN.封建 Phong kiến gồm 2 chữ phong tước 封爵 (ban quan tước) và kiến địa 建地 (ban đất để dựng nước). Phong kiến chỉ chế độ hoàng đế phong tước cho người có công và cấp cho một vùng đất rất rộng để thành lập quốc gia, với quân đội, luật lệ và chế độ thuế má riêng biệt. Chế độ nầy hiện hữu ở đời nhà Chu bên Tàu với nước của thiên tử và nước của các chư hầu; từ nhà Tần trở đi thì chế độ phong kiến bị bị bãi bỏ và được thay bằng chế độ trung ương tập quyền. Chế độ phong kiến cũng tồn tại ở vài nước Âu châu như Pháp, chỉ vào thời Trung cổ mà thôi. Ở Việt Nam không bao giờ có chế độ phong kiến (féodalité) mà chỉ có chế độ quân chủ chuyên chế (royalisme absolu) mà thôi. Gọi chế độ quân chủ ở Việt Nam bằng từ phong kiến là sai. Có tài liệu còn bảo rằng sự cúng tế đình chùa là tàn tích của phong kiến thì càng sai hơn nữa.

*TIÊU CỰC, TÍCH CỰC 消極, 積極 Hiện nay, người ta gán vào hai từ nầy ý nghĩa tốt xấu hết sức rõ rệt. Hành động nào tốt thì được gọi là tích cực; trái lại, hành động xấu thì gọi là tiêu cực. Thực ra, suy từ nghĩa gốc Hán Việt thì sự gán ép như thế là sai. Tich cực, tiêu cực tự nó không có sẵn tính chất tốt hay xấu mà chỉ ấn định cường độ của hành động mà thôi. Thí dụ, trong một đoàn đi làm việc phước thiện thì ai tích cực là tốt và ai tiêu cực là không tốt. Nhưng trong một bọn côn đồ đi tổ chức ăn cướp thì đứa nào tích cực lại là đứa xấu nhất. Trong truyện Tam quốc của Tàu, Từ Thứ, mưu sĩ của Lưu Bị bắt buộc phải về phục vụ dưới trướng của kẻ thù là Tào Tháo. Từ Thứ đã giữ thái độ tiêu cực nghĩa là không hiến mưu kế gì cho Tào Tháo. Thái độ tiêu cực nầy của Từ Thứ, từ cổ chí kim luôn luôn được khen ngợi; vậy tiêu cực có xấu đâu.

3.- Sai vì không phân biệt được tiếng Hán Việt với tiếng thuần Việt (tiếng Nôm).

*QUỐC GIỖ. Tôi có đọc được câu nầy: “Ngày giỗ tổ Hùng vương là ngày quốc giỗ”. Nói như vậy là sai. Giỗ là tiếng Nôm chứ không phải là tiếng Hán Việt nên không thể đặt sau tiếng quốc được. Hãy bỏ tiếng ngày quốc giỗ mà dùng tiếng thuần Việt là ngày giỗ cả nước, vừa đúng, lại vừa dễ hiểu, Nơi tiếng Hán, ngày giỗ là kỵ nhật 忌日.Ở một vài tỉnh của Trung Việt, người ta gọi ngày giỗ là ngày kỵ. Ta nên dứt khoát chỉ dùng từ Nôm là ngày giỗ để cho thống nhất toàn quốc.

*GÓA PHỤ. Tôi đã gặp vài lần chữ góa phụ trong sách vở báo chí để chỉ người đàn bà có chồng đã chết. Gọi như thế là sai vì tính từ góa là tiếng Nôm, không thể đặt trước danh từ phụ được. Phải gọi người đàn bà góa (toàn Nôm) hay người quả phụ (toàn Hán Việt) thì mới đúng.

*ĐỆ NHẬT THÁC. Ở ngõ đi vào của một địa điểm du lịch, có hàng chữ to tướng dùng để quảng cáo “Nơi đây có đệ nhất thác”. Viết như thế là sai. Đặt 2 chữ đệ nhất (tiếng thêm nghĩa) trước chữ thác (tiếng chính), là theo văn phạm Hán Việt thì cả hai chữ đều phải là tiếng Hán Việt mới được. Ở đây, tiếng thác là thuần Nôm, thế là bậy rồi. Không có tiếng Hán Việt nào có nghĩa thác nước. Thác theo tiếng Hán là bộc bố 瀑布, nhưng đó lại là tiếng Hán thuần túy nghĩa là chưa được Việt hóa thành tiếng Hán Việt nên chưa thể dùng được. Trong trường hợp nầy, nên viết “Nơi đây có thác đẹp nhất”, vừa đúng, vừa dễ hiểu lại vừa hấp dẫn khách du lịch.

4.- Sai vì không phân biệt được văn phạm Hán Việt với văn phạm Nôm.

*X QUANG. Mỗi lần có chuyện phải vào bệnh viện là tôi rất khó chịu khi nhìn thấy cái bảng “Phòng X quang” Tôi khó chịu vì cái chữ X quang nầy phạm đến 2 lỗi. Một là lỗi về ngữ pháp và một lỗi vể kiến thức khoa học. Về ngữ pháp, quang là tiếng chính, X là tiếng bổ nghĩa. Đặt tiếng bổ nghĩa trước tiếng chính thì đích thị sử dụng văn phạm Hán Việt rồi. Mà muốn dùng lối văn phạm nầy thì cả 2 chữ đều phải là tiếng Hán Việt. Ở đây X là một mẫu tự latin thì sai quá đi rồi. Về khoa học, quang 光 có nghĩa là sáng, ở đây chỉ tia sáng. Tia sáng là tia kích thích được tế bào thị giác để tạo ra ấn tượng sáng. Trong chuỗi sóng điện từ, các tia nầy chỉ chiếm một khoảng rất nhỏ bé với độ dài sóng từ 400 nano mét đến gần 800 nano mét mà thôi. Trong khi đó, tia X (với độ dài sóng từ 0,1 đến 10 nano mét) cách tia sáng khá xa, không kích thích được tế bào thị giác thì chắc chắn không phải là tia sáng rồi. Cho nên dùng chữ QUANG cho tia X là sai be bét về vật lý sơ đẳng của lớp 12 trung học. Tôi chẳng hiểu ông “đại giáo sư tiến sĩ” nào đã bày ra cái tên X QUANG đó. Tại sao không dùng chữ “TIA X” như trước đây ở miền Nam, vừa hay, vừa đúng, vừa đại chúng, vừa thuần túy Việt Nam. Không lẽ người ta muốn dùng chữ “X QUANG” để chứng tỏ ta đây biết “nói chữ” hay sao?

*BÊ TÔNG HÓA con đường. Bê tông là từ phụ, hóa là từ chính. Đây cũng là văn phạm Hán Việt. Để thành lập từ kép thì cả 2 từ đơn đều phải tiếng Hán Việt. Ở đây bê tông lại là tiếng Pháp (béton) phiên âm ra, do đó nói bê tông hóa là sai. Ngoài ra, nghĩa cũng sai vì từ bê tông hóa được dùng phải được hiểu là con đường đà được biến hóa thành một khối bê tông. Vì vậy, không nên nói bê tông hóa mà nói một cách bình thường: tráng bê tông con đường, vừa đúng lại vừa dễ hiểu.

Còn một lô HÓA rất bậy bạ trong sách vở báo chi, trong chương trình truyền thanh, truyền hình như : nghèo hóa, giàu hóa, no hóa, đói hóa, khôn hóa, dại hóa, vân vân. Tội nghiệp cho ngôn ngữ Việt Nam!

*NỮ NHÀ BÁO Tôi còn nhớ, trong chiến tranh I rắc, sau khi lính Mỹ bắn nhầm nhân viên tình báo của Ý bảo vệ người nữ phóng viên vừa được bọn bắt cóc trả tự do, các đài truyền hình ở Việt Nam loan tin nhiều lần và nhắc đi nhắc lại nhóm từ nữ nhà báo. Thực là quá tệ! Nhà báo là tiếng Nôm nên phải dùng văn phạm xuôi và phải nói “nhà báo nữ” Còn muốn dùng văn phạm ngược thì phải dùng 3 từ Hán Việt: “nữ phóng viên” hay “nữ ký giả”. Ban biên tập các đài truyền hình không biết điều nầy sao?

*TRIỀU CƯỜNG. Từ lâu rồi, tôi thấy xuất hiện rất thường xuyên hai từ triều cường khi người ta nói đến thủy triều trên song.. Hai chữ nầy có thể thay đổi vị trí trước sau và có hai ý nghĩa khác nhau. Cường triều 強潮 gồm tính từ đứng trước danh từ thì tương đương với một danh từ và có nghĩa là con nước lớn (haute marée). Triều cường 潮強 thì lại là một mệnh đề gồm một danh từ triều và một động từ cương và có nghĩa là con nước đang lớn lên (la marée monte). Lúc nào cũng dùng chữ triều cường thì có thể sai hơn phân nửa trường hợp rồi. Nhưng tại sao không nói con nước lớn (danh từ) và con nước đang lên (mệnh đề) vừa đúng lại vừa phù hợp với trình độ và thói quen của đại chúng.

*HẠT NHÂN. Đây là từ vật lý học chỉ các hiện tượng xảy ra bên trong cái lõi hay cái nhân của nguyên tử. Miền Nam trước đây gọi là hạch tâm. Hạch 核 là cái hạt, tâm 心 là cái lõi hay cái nhân bên trong . Hạch tâm là cái nhân của hạt. Đó là từ ghép theo văn phạm Hán Việt vì cả 2 từ đều là Hán Việt. Bây giờ người ta chuyển sang dùng 2 từ Nôm thì phải theo văn phạm nôm và phải gọi là “nhân của hạt” hay nhân hạt, cũng như bên ngoài gọi “vỏ hạt” chứ không thể gọi là “hạt vỏ” được. Gọi phản ứng hạt nhân, là sai với văn phạm rồi. Cần phải sửa lại: phản ứng nhân hạt mới đúng. Tuy nhiên, theo tôi, nên giữ từ phản ứng hạch tâm thì hay hơn nhiều. Từ nầy không phải là từ của giới bình dân nên cứ giữ tiếng Hán Việt, không cần chuyển sang tiếng Nôm.

*TẶC. Từ Hán Việt nầy đang được dùng một cách rất bậy bạ và rất thường xuyên như bọn tôm tặc, vàng tặc, cà phê tặc, để chỉ những tên ăn trộm. Dùng như thế là phạm vào 2 điều sai. Thứ nhất là sai về ngữ pháp: một từ đơn thuần Việt không thể ghép với một từ đơn Hán Việt để thành một từ kép. Thứ hai là sai về nghĩa. Tặc 賊có nghĩa là ăn cướp, đạo 盜 mới có nghĩa là ăn trộm, thí dụ đạo văn 盜文 là ăn trộm văn của người khác. Tại sao người ta không nói một cách giản dị và đúng là: bọn trộm tôm, trộm vàng, trộm cà phê. . . Cũng cần nói thêm về một từ đang được nhiều báo đem dùng. Đó là từ đinh tặc để chỉ bọn rải đinh trên đường phố. Đinh là một từ có gốc Hán Việt 釘 nhưng đã được Việt hóa hoàn toàn rồi nên ghép với từ tặc thì không ổn. Vả lại, nói đinh tặc là sai nghĩa vì từ đó có nghĩa là bọn ăn cướp đinh; thôi bỏ từ đó đi và nên nói một cách giản dị là “bọn rải đinh” thì hơn.

Còn vô số những từ sai khác cùng nguyên nhân trên đây như:

Lớp trưởng, phải sửa lại trưởng lớp,
Nhóm trưởng, phải sửa la trưởng nhóm
Siêu rẻ, phải sửa lại rất rẻ
Siêu bền, phải sửa lại rất bền
Vi sóng, phải sửa lại vi ba hay sóng ngắn
Vân vân...

5.- Dùng từ vô nghĩa

*Bệnh viện DA LIỄU. Lần đầu tiên, thấy bảng chữ nầy, thú thật tôi không hiểu là cái gì. Sau hỏi người bạn bác sĩ mới biết đó là “nhà thương chữa bịnh ngoài da và bệnh hoa liễu”. Trời đất! Da là từ thuần Việt. Hoa liễu là từ Hán Việt, sao lại nhập chung một cách kỳ cục như thế. Xét về nguồn gốc, chữ Hán Hoa liễu 花柳 có nghĩa là ổ điếm chứ không phải là một bịnh. Về sau, người ta dùng nhóm từ kép “bịnh hoa liễu” để chỉ cái bịnh lây qua đường tình dục cho những người hay lui tới các hoa liễu. Dùng riêng chữ hoa liễu cho một bịnh đã là sai rồi. Bỏ luôn chữ hoa, chỉ còn chữ liễu thôi thì càng tệ hơn nữa. Riêng chữ liễu 柳 thì có nghĩa là cây liễu. Bệnh viện da liễu tức là bệnh viện chuyên chữa cho bịnh ở da của cây liễu !!!

*ĐẠI TRÀ. Tôi nhớ sau năm 1975, một người bạn dạy sử địa kể rằng, lần đầu tiên đọc sách giáo khoa từ miền Bắc đưa vào gặp câu: “Cây chè được trồng đại trà ở vùng nầy”. Anh ta hơi hoảng vì dạy sử địa bao năm mà bây giờ không hiểu đại trà là gì. Đại là lớn, còn trà là gì? Anh về lật nhiều tự điển kể cả tự điển Hán Việt ra tra thì chẳng thấy chữ đại trà ở đâu cả. Hỏi thăm mãi anh mới rõ trồng đại trà là trồng rộng rãi khắp nơi. Có lẽ ai đó nổi hứng bịa ra từ vô nghĩa đó để thay thế từ dễ hiểu và có sẵn, rồi sau đó những người khác bắt chước nói theo. Ngôn ngữ mà biến chuyển như thế thì cũng đáng buồn.

*SỰ CỐ. Lại một từ vô nghĩa nữa nhưng đang được dùng một cách rộng rãi để chỉ một sự rắc rối vừa mới xảy ra. Trong tiếng tiếng Hán Việt có từ kép cố sự 故事 có nghĩa là chuyện cũ chứ làm gì có từ sự cố. Cái nghĩa mà hiện nay người ta gán cho từ vô nghĩa đó thực là lạ lùng, không thể chấp nhận được.

* HOÀN CẢNH. Trong một bài báo, người ta viết: “Cô ây sống hoàn cảnh lắm”. Đố các bạn biết người ta muốn nói gì? Xin thưa, muốn nói “Cô ấy đang sống trong hoàn cảnh bi thảm”!!! Các bạn có chịu nổi với cách viết văn như thế đó không ?

*ĐÔI CÔNG. Kể từ giải túc cầu thế giới tại Nam Phi, đài truyền hình ở Việt Nam bịa ra một từ mới, đó là từ đôi công và rất thường được lặp đi lặp lại. Theo dõi nhiều trận, tôi mới hiểu ý của các ông trời đó muốn nói: 2 đội chơi đôi công nghĩa là cả 2 đội đều chơi tấn công. Đôi là một cặp (tiếng Nôm), công là tấn công (tiếng Hán Việt). Vậy đôi công là một từ bậy bạ do người kém hiểu biết bịa ra mà hiệu quả rõ ràng là làm xấu đi ngôn ngữ của dân tộc mình. Có người nghĩ rằng, cứ bịa ra những từ mới là làm giàu cho ngôn ngữ. Quan niệm như thế là sai; cũng như muốn làm giàu thì kiếm được thực sự nhiều tiền chức không phải cứ nhét vào tủ các thứ giấy tờ bậy bạ mà gọi làm giàu được.

*XÂY DỰNG. “Anh Hai tôi quyết định xây dựng với người yêu của mình” Các bạn đừng tưởng rằng 2 người quyết định đi xây nhà để ở nhé. Không, 2 người quyết định làm đám cưới dó. Viết văn như thế thì hết chỗ để phê bình rồi.

6.- Dùng sai nghĩa từ thuần Việt.

*NGƯỠNG. Người ít học cũng biết ngưỡng là một giới hạn rất xác định, một gạch ngang rõ nét, và bước qua vạch ngang đó thì mọi việc sẽ thay đổi một cách căn bản. Thí dụ, ngưỡng cửa là một đường ngang, bên trong là phòng, bên ngoài là sân hay mái hiên chứ không còn là phòng nữa. Một thí dụ khác: khi lượng glucose trong máu tăng lên và vượt qua ngưỡng 1% thì đường thoát ra ngoài theo nước tiểu, còn dưới cái ngưỡng đó thì không hề gì. Ngưỡng có nghĩa rõ ràng như thế và học sinh nào cũng biết. Thế mà mỗi đêm, trong mục dự báo thời tiết, xướng ngôn viên cứ lải nhải; nhiệt độ đạt ngưỡng từ 32 độ đến 35 độ. Nghe chịu hết nổi. Tôi không trách người xướng ngôn vì bản tin không phải do người xướng ngôn viết mà do các đấng đại trí thức trong ban biên tập viết nên.

*KIÊU NGẠO. Có người nhờ tôi giải thích một câu nói trong sách báo nào đó :”Thằng A hay kiêu ngạo người khác.” Tôi không giải thích được vì không rõ câu nầy có nghĩa: “thằng A thường tỏ ra kiêu căng với người khác”, hay là “thằng A thường chế nhạo người khác”. Chắc chắn cả 2 cách giải thích đều không ổn vì dùng từ kiêu ngạo như thế là sai rồi thì không thể có cách nào giải thích câu nói cho đúng được.

*TRAO ĐỔI. Từ nầy có nghĩa là đưa qua đưa lại các vật với nhau. Ngày nay người ta lại dùng từ nầy một cách sai lầm để thay thế cho từ bàn bạc hay thảo luận. Thí dụ: “Để thực hiện chỉ thị, tôi đã trao đổi với đồng chí chử tịch”

7.- Dùng từ thiếu chính xác

*CHẤT LƯỢNG. Chất 質là cái khối chứa bên trong một vật (matière,) lượng 量là tính chất của cái gì có thể cân đo đếm được (quantité). Vậy chất lượng hay khối lượng là cái chất bên trong của một vật có thể đo lường được ( masse). Thí dụ: “khối lượng hay chất lượng của một vất là 1 kilo gramme”. Thế mà ngày nay người ta dung từ chất lượng để chỉ cái tính tốt xấu của một vật, không thể đo đếm được (qualité). Thí dụ: “Chất lượng của nước giải khát nầy kém lắm, uống không ngon má cò có hại cho sức khỏe nữa”.

*CẢM GIÁC. 感覺 Đó là sự nhận biết của cơ thẻ do ngoại giới tác động vào các giác quan của cơ thể. Thí dụ: “Gió về khuya gây cảm giác lạnh. Tiếng đàn gây cảm giác êm đềm”. Ngày nay, người ta thường dùng từ cảm giác thay cho từ cảm nghĩ. Thí dụ: ‘Với tình hình nầy, anh có cảm giác thế nào?”. Thực là sai một cách trầm trọng.

*THỐNG NHẤT. Thống nhất 統一 là làm biến mất tình trạng chia rẻ bắng cách gom các thứ về một mối. Ngày nay người ta lại thường dùng từ thống nhất để diễn tả sự đồng ý, cùng chung quan điểm. Thí dụ, người ta đã nói: “Để thực hiện tốt chỉ thị, tôi cần thống nhất đồng chí chủ tịch”. Nói như vậy là sai.

*GIẢI PHÓNG . Giải phóng 解放 là một từ thường dùng trong lĩnh vực chính trị để chi công cuộc cởi bỏ áp bức, trói buộc cho con người. Ngày nay, người ta lại dùng một cách sai lầm từ nầy cho vật chất. Thí dụ: người ta nói giải phóng mặt bằng thay cho từ đúng là giải tỏa mặt bằng.

*ĐĂNG KÝ. Đăng ký 登記 là chép vào sổ một vật được đưa đến. Thế mà ngày, người ta nói: “Tôi đã đăng ký đi nước ngoài” Nghe như người ta sẽ gói tôi lại rồi đem gởi ra nước ngoài. Với con người, không thể nói đăng ký mà phải nói: ghi danh hay ghi tên mới đúng.

8.- Từ vựng lộn xộn.

*LÁI XE. Đó rõ ràng là một động từ, hay đúng hơn là một từ kép gồm một động từ và một túc từ. Tuy nhiên, ngày nay người ta cũng dùng từ nầy để chỉ người lái xe, tức là danh từ. Vì vậy, người ta có thể nói: “Sáng nay, lái xe đang lái xe gặp một lái xe khác cũng lái xe, cả hai lái xe cùng lái xe về nhà.” Thực là buồn cười. Trước đây ở miền Nam, lái xe dứt khoát chỉ là động từ, còn danh từ phải là người lái xe hay muốn nói gọn hơn thì dùng từ phiên âm Quảng Đông (?), tài xế cũng được rõ ràng minh bạch.

*YÊU CẦU. Đây là một động từ. Thí dụ: “Tôi yêu câu anh đi ngay”. Sau 75, tôi gặp ngay trong giáo án (tài liệu chính thức để dạy học) 2 chữ: mục đích và yêu cầu. Động từ yêu cầu đã biến hẳn thành danh từ.

*NGHIÊN CỨU SINH. Sinh 生 là tiếng Hán Việt. Dùng làm động từ thì sinh có nghĩa là sống, còn dùng làm danh từ thì sinh có nghĩa là con người đang sống. Thí dụ học sinh là người đi học, giáo sinh là người đi dạy. Nguyên cứu sinh là người đi nghiên cứu. Rõ ràng như vậy, thế mà tôi đã nghe người ta nói và đã thấy người ta viết những câu như “Con tôi được đi nghiên cứu sinh tại Trung quốc” Như thế là nói bậy vì lấy một danh từ làm động từ!

*ẤN TƯỢNG. Theo cụ Đào Duy Anh, ấn tượng 印象(impression) là cái hình tượng do ngũ quan cảm xúc mà còn in sâu vào óc. Vậy ấn tượng là một danh từ của tâm lý học. Thế mà ngày nay người ta đem dùng làm tính từ như “cảnh đó rất ấn tượng”, và cả động từ nữa, như “tôi rất ấn tượng cảnh đó”. Hết sức bậy bạ

*THẦN TƯỢNG. 神像 Từ nầy có nghĩa là hình tượng cao quý như thần. Vậy đây là danh từ nhưng, cũng như chữ trên đây, thần tượng được dùng như tính từ như “người đó rất thần tượng”, rồi cả động từ nữa “anh có thần tượng đồng chí đó không?”

*TRÊN. Rõ ràng đây là một giới từ, bây giờ lại trở thành danh từ. Thí dự: “Cần phải báo cáo cho trên rõ” hay “trên bảo, dưới không nghe”.

*LÀM TỐT. Tốt là một tính từ bổ túc nghĩa cho danh từ, như hạnh kiểm tốt, sức khỏe tốt. Ngày nay tốt được dùng làm trạng từ bổ túc nghĩa cho động từ, như làm tốt, học tốt, thay vi nói làm giỏi, học giỏi.

*LÃNH ĐẠO. Tôi không tìm thấy chữ nầy trong các tự điển Hán Việt nhưng lại có trong tự điển của Tàu hiện nay 领导 và có nghĩa là điều khiển, hướng dẫn con đường đi. Vậy rõ ràng đây là một động từ. Tuy nhiên ngày nay người ta lại dùng làm danh từ. Thí dụ: “Lãnh đạo đã chỉ thị như thế”

Sự rối loạn về từ vựng trong ngôn ngữ thực là điều rất đáng tiếc. Từ đầu thế kỷ 20, do ảnh hưởng của tiếng Pháp, ngôn ngữ Việt Nam dần dần được minh bạch về từ vựng nên trở nên sáng sủa và rõ nghĩa, nay có biểu hiện rối rắm về từ vựng và trở nên tối tăm, có lẽ do mấy ông đi học bên Tàu về. Tiếng Tàu thì rất lôi thôi về từ vựng, ai cũng rõ điều đó.

9.- Cóp tiếng Tàu đang dùng.

*LƯU BAN. Học sinh kém quá không được lên lớp thì gọi là lưu ban. Trong tiếng Tàu hiện nay, ban 班 là lớp học nhưng với tiếng Hán Việt (gốc từ tiếng Tàu đời Đường) thì ban không phải là lớp học mà có nghĩa rất xa lạ (ban phát, hạng thứ, đem quân trở về). Do đó, dùng tiếng lưu ban để nói học sinh không được lên lớp thì không ổn chút nào. Dùng chữ lưu cấp 留級 thì gần đúng nghĩa hơn. Nhưng thôi, lưu ban, lưu cấp làm chi. Mình đã có chữ thuần Việt đã dùng từ lâu là ở lại lớp, rất hay vì phụ huynh học sinh nào cũng hiểu được.

*TRANH THỦ. Đây là từ mới được đưa vào Nam sau 1975, và có nghĩa là lợi dụng tình hình để làm được việc gì đó. Thí dụ: “trong chuyến đi tham vừa qua, anh ấy đã tranh thủ kiếm chác được chút ít” Tôi đã cố tìm hiểu xuất xứ của từ nầy và nhận ra rằng từ tranh thủ không có trong tiếng Hán Việt nhưng hiện nay đang được dùng bên Tàu.

Việc đem tiếng Tàu hiện nay, phiên âm Hán Việt rồi nhập vào ngôn ngữ Việt Nam là đều điều không hợp lý vì nó sẽ làm rối rắm ngôn ngữ của mình. Nên nhớ tiếng Hán Việt có nguồn gốc tiếng Hán ở đời Đường chứ không phải là tiếng Tàu ngày nay, đã khác khá nhiều với tiếng Tàu đời Đường, về phát âm cũng như về ý nghĩa. Thí dụ,大家 , tiếng Hán Việt đọc đại gia và có nghĩa là người hay gia đình có vai vế trong xã hội, trong khi đó tiếng Tàu hiện đại đọc là dà jià và có nghĩa là tất cả mọi người. Một thí dụ khác: 東西 tiếng Hán Việt đọc là đông tây và có nghĩa là 2 phương hướng, trong khi tiếng Tàu hiện đại đọc là dòng xì và có nghĩa là hàng hóa. Cho nên tiếng Tàu ngày nay phải được xem là ngoại ngữ đối với ngôn ngữ Việt Nam và không nên nhập một cách bừa bãi vào tiếng Việt.

10.- Đảo ngược từ kép làm sai nghĩa.

*ĐIỂM YẾU Từ kép nầy gồm 2 tiếng đơn ghép theo văn phạm Nôm có nghĩa là cái điểm không mạnh. Có người đem đảo ngược lại thành yếu điểm theo văn phạm Hán Việt thì lại có nghĩa hoàn toàn khác hẳn: điểm rất quan trọng.

*THẤP ĐIỂM. Từ nầy thường được dùng sai một cách thực buồn cười. Cao là tiếng Hán đã được Việt hóa, nên có thể dùng theo văn phạm Hán hay Nôm cũng đều có một nghĩa duy nhất là “ở phía bên trên”. Thí dụ: điểm cao và cao điểm cùng một nghĩa. Trong khi đó thấp lại có hai nghĩa khác nhau tùy theo tiếng Hán hay Nôm.

Theo tiếng Nôm thì thấp có nghĩa là ở bên dưới, nhưng với tiếng Hán thi thấp có nghĩa là ẩm ướt.. Vì vậy, khi nói điểm thấp thì đó là chỗ ở dưới thấp, nhưng khi đảo lại thành thấp điểm thì có nghĩa là nơi ẩm ướt. Thực là buồn cười khi đọc báo thấy: “giao thông giờ cao điểm, giao thông giờ thấp điểm” hay “dùng điện lúc cao điểm và dùng điện lúc thấp điểm”

11.- Đảo từ kép bừa bãi và không cần thiết.

*XA XÓT. Tôi đọc được cách đảo kỳ cục trong một tác phẩm bán rất chạy trong thời gian gần đây. Nguyên câu đã viết là: “…ông Năm xa xót nhìn hai đứa trẻ….”. Đảo từ như thế là bừa bãi, chẳng nhằm lợi ích gì. Với văn vần thì có thể tạm chấp nhận sự đảo từ cho hợp thi luật; nhưng với văn xuôi thì không thể đảo từ một cách bừa bãi được.

Còn rất nhiều từ kép bị đảo xuôi đảo ngược vô tội vạ nữa: Nguy hiểm / hiểm nguy; đơn giản / giản đơn; khai triển / triển khai; từ chối / chối từ; bảo đảm / đảm bảo; bền vững / vững bền; minh chứng / chứng minh; phục hồi / hồi phục; biệt ly / ly biệt; tha thướt / thướt tha; thẩn thờ / thờ thẩn; tranh đấu / đấu tranh; thơ ngây / ngây thơ; xúc cảm / cảm xúc; quang vinh / vinh quang; kinh hoảng / hoảng kinh; ái ân / ân ái …..

Ôi thôi, nhiều quá, quá nhiều, không sao kể hết ngay tức thì được.

Có lẽ trên thế giới, không ngôn ngữ nào có các từ bị đảo ngược lung tung như ngôn ngữ Việt Nam hiện nay.

Cứ cái đà nầy, tôi e có ngày mình sẽ đọc được một câu thế nầy: “Người sĩ-chiến sinh-hi ngoài trận-mặt để vệ-bảo quốc-tổ, dân-nhân ở phương-hậu phải tỏ lòng ân-tri với các hùng-anh sĩ-liệt”!!!

12.- Ghép từ bừa bãi.

*KÍCH CẦU. Đó là nhóm từ “kich thích nhu cầu tiêu thụ” được ghép cho ngắn lại làm cho nghĩa trở thành hết sức tối tăm. Nghe từ ghép “kích cầu”, tôi cứ tưởng công việc của mấy ông công chánh đang thực hiên ở dưới sông. Cách ghép nấy nghe rất chướng tai nhưng lại rất phổ biến hiện nay.

*GIAO HỢP. Có một chuyện ghép từ rất khôi hài mà người ta thường hay kể lại. Chuyện thế nầy: Đồng chí giám đốc phài một nữ nhân viên qua một xí nghiệp bạn với lời dặn đò cẩn thận: “Cô hãy sang đó và cố gắng thuyết phục cho họ chịu giao hợp nhé”. Ý đồng chí giám đốc muốn nói giao hợp có nghĩa là giao thiệp và hợp tác; không biết cô nữ nhân viên có hiểu đúng ý đồng chí giám đốc hay không

13.- Dùng từ dao to búa lớn

*CHIẾN. Đá bóng chỉ là một trò chơi thể thao thuần túy thế mà các xướng ngôn viên và bình luận viên của chúng ta luôn luôn gọi đó là cuộc chiến. Cuộc chiến thì phải có đổ máu, phải có quyết tâm tiêu diệt kẻ thù hay ít ra làm cho kẻ thù phải khốn đốn.

Một hôm đi ngang qua sạp báo tôi thấy một tờ báo chạy một cái tựa rất lớn ở trang nhất: “nội chiến ở bán đảo Ibérique”. Tôi giật mình không hiểu tại sao giữa hai nước anh em Tây ban nha và Bồ đào nha lại nổ ra chiến tranh. Tôi vội vã móc tiền ra mua ngay tờ báo đó rồi chạy nhanh về nhà để đọc. Đọc xong, tôi ngã ngửa, Thì ra, trong một cuộc bốc thăm do FIFA tổ chức, hai đội tuyển bóng tròn của Tân ban nha và Bồ đào nha gặp nhau trong cuộc chơi play-off. Thế mà người ta dám gọi là nội chiến. Xin chào thua cách dùng ngôn từ Việt Nam ngày nay.

*CHIẾN ĐẤU. Tôi đã từng nghe nói: “Chúng ta phải cương quyết chiến đấu với tư tưởng sai trái”. Nghe thực đáng sợ.

*NGÀI. Đã có lúc, nhân danh lập trường giai cấp, lập trường ta bạn thù, người ta gọi các lãnh tụ của nước tư bản bằng thằng nọ thằng kia. Bây giờ, chúng ta chơi với tư bản thì ai người ta cũng gọi bằng “ngài”. Ngài thủ tướng, ngài đại sứ, ngài nghị sĩ, vân vân. Nghe có vẻ nịnh bợ quá đi thôi.

*THAM QUAN. 參觀 Đi chơi để ngắm cảnh thì gọi là tham quan, có nghĩa là tham dự vào một công cuộc xem xét, nghiên cứu. Gọi thế mới hách chứ.

*NGHIÊN CỨU SINH. Đi học thêm ở ngoại quốc, chuyện quá tầm thường, nhiều khi lợi dụng làm chuyện bậy bạ, lại tự tâng bốc mình là đi nghiên cứu.

14.- Dùng từ Hán Việt thay từ Nôm một cách kỳ cục.

*KHẨN TRƯƠNG Một đồng nghiệp của tôi định cư tại Úc từ năm 1975. Cách đây vài năm, thầy về Việt Nam lần đầu tiên và dùng tàu hỏa ra Hà nội thăm quê. Giữa khuya, tàu đến ga Đồng hới thuộc tỉnh Quảng bình. Đang ngủ say, bỗng thầy giật mình tỉnh dậy vì tiếng loa “… hành khách khẩn trương lên”. Thầy hoảng hồn phóng xuống giường, chạy ra khỏi buồng của toa xe vì tưởng xe trật đường rầy hay có hỏa hoạn xảy ra. Nhưng không, nhân viên trên toa tàu chỉ nhắc nhở hành khách nào xuống tàu ở ga nầy thì nhanh lên, thế thôi! Tội nghiệp, thầy Phụng hoảng hồn cũng phải vì ở miền Nam trước đây, ngươi ta ăn nói một cách giản dị và chỉ hay dùng tiếng Hán Việt trong văn chương và khi có việc nghiêm trọng mà thôi.

*BÁO CÁO. Một người bạn đã nói với tôi: “Báo cáo anh, chiều nay tôi phải lên xe về Hà nội”. Tôi nghe chữ báo cáo thì cứ tưởng anh ta đang nói với một vị tư lệnh trên chiến trường.

15.- Thay từ Hán Việt thông dụng bằng từ Nôm bất hợp lý.

*MÁY BAY LÊN THẲNG. Cái loại máy bay có thể bay lên mà không cần phi đạo, ngày trước người miền Nam, từ thành thị đến thôn quê, từ người có học đến người thất học, đều gọi bằng một cái tên rất gọn là trực thăng. Sau 1975, người ta sửa lại là máy bay lên thẳng, không hiểu lý do tại sao.

*LÍNH THỦY ĐÁNH BỘ. Ngày trước miền Nam có một binh chủng đặt tên là Thủy quân lục chiến. Đó gần như là một danh từ riêng. Sau 75 thì sửa lại là lính thủy đánh bộ cho có vẻ nôm na, dù thủy và bộ vẫn là tiếng Hán Việt. Có người bảo rằng cái gì của ta thì dùng tiếng Hán Việt mới bảnh, còn cái gì của kẻ thù thì dùng tiếng Nôm để làm giảm giá trị. Nếu quả đúng như thế thì đó thực là một quan niệm hết sức sai lầm và xúc phạm một cách trầm trọng đến giá trị tiếng thuần Việt của dân tộc mình.

16.- Chưa có được những từ thỏa đáng cho khoa học và kỹ thuật hiện đại.

*COMPUTER dịch là máy vi tính là không thỏa đáng. Máy vi tính có nghĩa là máy dùng làm những phép tính rất nhỏ. Chức năng của computer không phải chỉ như thế. Xin để dành cho các nhà chuyên môn về kỹ thuật và các nhà ngôn ngữ nói chuyện với nhau để chọn từ cho chính xác.

*INFORMATION TECHNOLOGIE dịch là tin học, cần xét lại 2 điểm. Thứ nhất, technologie là một kỹ thuật, dịch bằng một chữ học trơ trọi thì không ổn. Thứ hai, muốn dùng từ kép “tin học” thì 2 từ đơn phải đều là tiếng Hán Việt. Nhưng tin là tiếng Nôm còn tín mới là tiếng Hán Việt. *ON LINE, OFF LINE, dịch là trực tuyến và ngoại tuyến thì e không ổn. Ở tiếng Mỹ, on và off là 2 từ đối nghịch nhau thì dịch sang tiếng Việt cũng cần 2 từ đối nghịch nhau mới được. Cho nên dùng 2 từ trực và ngoại thì chẳng ổn chút nào. Một lần nữa, chúng ta chờ đợi sự bàn bạc giữa các chuyên viên kỹ thuật và ngôn ngữ.

(Sưu tầm)
---

cafekho
member

REF: 687284
10/29/2014

*TIÊU CỰC, TÍCH CỰC 消極, 積極 Hiện nay, người ta gán vào hai từ nầy ý nghĩa tốt xấu hết sức rõ rệt. Hành động nào tốt thì được gọi là tích cực; trái lại, hành động xấu thì gọi là tiêu cực. Thực ra, suy từ nghĩa gốc Hán Việt thì sự gán ép như thế là sai. Tich cực, tiêu cực tự nó không có sẵn tính chất tốt hay xấu mà chỉ ấn định cường độ của hành động mà thôi. Thí dụ, trong một đoàn đi làm việc phước thiện thì ai tích cực là tốt và ai tiêu cực là không tốt. Nhưng trong một bọn côn đồ đi tổ chức ăn cướp thì đứa nào tích cực lại là đứa xấu nhất. Trong truyện Tam quốc của Tàu, Từ Thứ, mưu sĩ của Lưu Bị bắt buộc phải về phục vụ dưới trướng của kẻ thù là Tào Tháo. Từ Thứ đã giữ thái độ tiêu cực nghĩa là không hiến mưu kế gì cho Tào Tháo. Thái độ tiêu cực nầy của Từ Thứ, từ cổ chí kim luôn luôn được khen ngợi; vậy tiêu cực có xấu đâu.

---

CF vẫn phân vân về định nghĩa 2 tính từ: "tiêu cực" và "tích cực".

Theo định nghĩa wiki:

- Tiêu cực:
*Nói thái độ thụ động, tránh đấu tranh.
Khi về nghỉ ở Côn Sơn. Nguyễn Trãi giữ thái độ tiêu cực.

*Không có tác dụng xây dựng, trái với tích cực.
Mặt tiêu cực của vấn đề.

- Tích cực

*Dùng hết sức mình để làm.
Công tác tích cực

*Có tác dụng xây dựng, trái với tiêu cực.
Mặt tích cực của vấn đề.

Định nghĩa của wiki có lẽ là phổ biến hơn, mọi người hiểu theo nghĩa này nhiều hơn.

Chúc vui.
---
(sẽ quay lại sau)

lagim
member

REF: 687286
10/29/2014

Dạ lagim con xin được nói chút xíu

Như cháu nhỏ của con bắt đầu đi nhà trẻ khi vừa bi bô nói, đi được vài hôm về nhà bỗng nói với Ông Bà “ Con bo xì Bà nội” khi bị Bà la vì nghịch
Lagim con nghe cháu nói thật sự không hiểu, vội tra Google mới biết “bo xì” là “nghỉ chơi” (•‿•)

Hay trên Facebook thấy mọi người dùng “GATO”, con cũng phải hỏi ông Google nữa mới hiểu được, và nhiều lắm nhiều …

Tuy con hiếm khi dùng những từ hiện đại này nhưng con vẫn phải tìm hiểu , chứ không người ta nói, người ta gõ gì mình lại vô số thắc mắc

Và thực tế con thấy đó là trong giao tiếp hàng ngày (cả trong đời thực và trong mạng internet), còn ngôn ngữ trong sách báo thì vẫn thuần Việt ...

Nếu như khi bạn bè trò chuyện với nhau có dùng ít nhiều từ ngữ thời @ ấy cũng được, riêng nói chuyện với người lớn tuổi hay viết văn bản, sách báo thì nên tránh dùng những từ ngữ ấy. Đồng thời, trong gia đình thì Ông Bà, Cha Mẹ cần nhẹ nhàng nhắc nhở, khuyên răn con cháu mình nên sử dụng ngôn ngữ thuần tiếng Việt để bảo tồn sự trong sáng của tiếng Việt mình.

Có lần con nghe một cháu bé 4 tuổi sinh và lớn lên ở Mỹ nói tiếng Việt thuần thục dễ thương sao, nghe cháu nói mà thấy đáng yêu và quý lắm

Thôi con xin dừng chứ không lại nói lung tung lan man,
Kính mong Bác Ototot có la con thì la nhè nhẹ (•‿•)

rongchoi123
member

REF: 687287
10/29/2014

Có một từ bây giờ , đặc biệt là dân miền Bắc hay dùng là "thảo mai" có ý chê bai cái gì đó. rongchoi chẳng hiểu "thảo mai" là cái quái gì.
ai biết giải thích , cho thí dụ.

jdagain
member

REF: 687302
10/29/2014

Không hiểu sao tuy là người Sai Gon nhưng jd rất thích cách nói "quê trớt" của người dân quê miền Nam, người Nha Trang, người miền Trung.

Cho nên đại đa số câu jd viết toàn là những từ đơn giãn và nghĩ sao nói vậy.

Bàn về chữ nghĩa thì jd mù tịt, nhưng vẫn theo dỏi đọc để học hỏi thêm.

Nói đến những danh từ riêng gọi tên các đồ vật thôi cũng đủ đau đầu, mỗi miền họ gọi khác nhau, thí dụ cái muỗng, cái thìa, cái gía, cái mui(môi, moi)v.v vv

Bác Ototot mới nói đến ngôn ngữ viết thôi, nói tới ngôn ngữ nói của mỗi miền nữa thì tới Tết 2025 mới xong topic này.

haha

thôi đi ra ngoài ngồi ngó.

ototot
member

REF: 687304
10/29/2014

Cám ơn cả nhà, những người đã ghé vào đọc, rồi có hay không góp ý, kể cả những bài sưu tầm,(nhất là cuả bác CFK), tất cả chứng tỏ chúng ta đều có những lo âu chung về tiếng Việt cuả chúng mình!

Như đã nói, ngôn ngữ nào cũng tiến hoá, cũng đổi thay, chứ chẳng riêng gì tiếng Việt cuả ta, nhưng thực tình là chúng ta đang lo âu cho vận mệnh nước Việt thì đúng hơn, khi nghĩ đến câu "Tiếng Việt còn, nước Việt còn"...

Có ai trong chúng ta đặt câu hỏi tại sao tiếng Việt cuả mình nó đang phát triển hỗn loạn như vậy không, và phải chăng là do hậu quả tất yếu cuả nạn "khủng hoảng lãnh đạo", với người cầm quyền cứ lo giữ cho được quyền bính là "OK" rồi, còn lại chỉ là những việc lẻ tẻ, không đáng kể?

Nói dại thôi, giả sử như ... bệnh dịch Ebola nó lan sang Việt Nam mình, thì không biết nhà nước mình, nhân dân mình sẽ đối phó ra sao??? Chắc cũng sẽ là ... "mạnh ai nấy chạy"!

Ăn nói miên man, vì buồn quá!

Thân ái,

jdagain
member

REF: 687308
10/29/2014

biết bác Ototot cũng nhiều năm
lần đầu tiên thấy bác có nhiều cảm xúc như hôm nay

jd con chia sẻ cùng bác Ototot

thanhthien8
member

REF: 687314
10/29/2014

Mến Chào Cả Nhà!

Dạ xin chào Bác OT, cho con xin phép chia sẻ vài lời
Không phải chỉ riêng mình Bác OT có tâm sự buồn đâu
con thấy nhiều người lớn tuổi ở đây đều có cùng tâm trạng khi nói tới Việt Nam ..
Chẳng mấy ai vui đâu, đôi khi nói ra thì bị cho là thế này thế nọ.

Riết rồi họ bỏ mặc, buồn thì làm được gì hơn hả bác OT?
Dù có muốn làm một cái gì đó để thay đổi cho tương lai mai sau tốt đẹp hơn

Nhưng nhìn trước mắt .. thấy rõ bất mãn
vận nước vận mạng trôi dạt về đâu .. thì để người trong nước tự sinh
tự diệt, nói lắm coi chừng bị chúng ghét.

Thôi con xin tạm ngưng,
chứ để con miên man một hồi làm con tức thêm

Con mến chúc bác OT luôn an vui khoẻ mạnh.

ototot
member

REF: 687511
11/02/2014

Vưà rồi, chúng ta đã bàn hơi nhiều về nạn dùng tiếng Việt một cách bưà bãi ở trong nước. Điều đó cũng dễ hiểu, vì đa số tuyệt đối 90 triệu dân Việt thì sinh sống ở trong nước. Và Việt Nam mình là một trong số những nước đang phát triển chịu nhiều thay đổi nhất trong nhiều lãnh vực như kinh tế, chính trị, văn hoá…, trong đó không thể không nói đến những "tiến hoá" (evolution) cuả ngôn ngữ, là điều tất nhiên.

Nhưng không bàn đến tiếng Việt cuả một thiểu số người Việt ở hải ngoại, đa số là ở Mỹ và vài nước phuơng Tây khác, chắc cũng là một thiếu sót.

Nói chung, người Việt mà viết lách tiếng Việt ở Tây, thường thuộc lớp người tương đối lớn tuổi, quen gọi là người Việt ở thế hệ thứ nhất định cư tại nước ngoài.

Vì sống ở nước ngoài, hầu như họ không bị ảnh hưởng nhiều ở những thay đổi trong nước, nên tiếng Việt cuả họ thuộc loại "trước năm 1975". Người đọc văn cuả họ sẽ thấy rất bình thường, chứ không thấy "chướng tai" khi đọc tiếng Việt trong nước bây giờ!

Phần còn lại ở nước ngoài, nếu có viết (hiểu theo nghiã viết văn chuyên nghiệp) thì có một số, nhưng lại viết bằng tiếng nước ngoài như ở Pháp thì có Linda Lê, với một lô tác phẩm nổi tiếng như A l'enfant que je je n'aurai pas, Cronos, In memoriam, Lame de fond, Oeuvres vives…

Riêng ở Mỹ, số tác giả người Việt nổi tiếng, chỉ viết tiếng Anh thì vô kể, mà điển hình là Andrew Pham (với Catfish and Mandala, A Two-Wheeled Voyage Through the Landscape and Memory of Vietnam); Doan Van Toai (The Vietnamese Gulag); Kien Nguyen (The Unwanted, a Memoir of Childhood); Lan Cao (con gái cuả Đại Tướng Cao Văn Viên, một Luật Sư, Giáo sư Luật, và tác giả cuả Monkey Bridge…)

Có điều đáng nói là những tác phẩm này thu hút được rất đông đảo những độc giả bản xứ, nhờ chúng rất có những giá trị văn học cao, bên cạnh những góc nhìn độc đáo khác với cuả dân bản xứ...

Bây giờ nói đến tiếng Việt nói (spoken Vietnamese), thì phải kể đến những chương trình tiếng Việt cuả những đài quen thuộc với người Việt như VOA, Radio Free Asia (Mỹ), Radio France Internationale tức RFI (Pháp), British Broadcasting Corporation hay BBC (Anh, đã ngưng phát thanh, chỉ còn trang Web), NHK (Nhật)…

Cho tôi tạm ngưng để hẹn sẽ gặp lại, riêng về những phát thanh viên người Việt ở nước ngoài.

Thân ái,

tuatethy
member

REF: 687541
11/04/2014

Chào bác Ototo và anh chị em trong nhà bác
Thưa bác cháu thấy bác ra cái topic nầy rất hay,
Dù bác viết không dài lê thê,hay dài lòng thòng, khỏ khăn cho những người ít thời gian để đọc,

Nhưng cháu thấy những lời viết của bác rất rõ ràng công minh chính trực,
Mà vởi tất cả thành phần nào đọc cũng hiểu về những ý tưởng mà bác viết ra,(xin lỗi, cháu có đi xa lắm kg?)

Thưa bác hôm nay cháu ghé vào đây, muốn mạo muội hỏi bác câu nầy, mà hôm cháu đi dữ lễ của cổ TT Ngô Đình Diệm, có bác lớn tuổi,làm ông lớn trong chính phủ của nền đệ nhất Cộng Hoà miền nam Việt Nam,
Bác có lên ngâm một bài thơ về công lao của cổ TTNĐD,
Cháu không hiểu nhiều về bài thơ mà bác lớn tuổi ngâm,
Nhưng cháu nhớ và thuộc lòng câu nầy
"Cọng rắn cắn gà nhà",
Mà cháu không hiểu về câu thơ nầy
Ám chỉ chỉ ai,
Cháu có lên internet tìm, mà chúa chỉ thấy họ viết về Nguyễn Ánh, cọng giặc Pháp,
Như cái site nầy
Cháu đọc mà cháu hông hiểu gì hết

Hôm nay cháu mạo muội viết vào đây, để hỏi bác và anh chị nào biết hơn thì giải thích rỏ ràng hơn được hông?

Thành thật cảm ơn nhiều

sinnombre1
member

REF: 687545
11/04/2014

Cô Tuatethy đọc thử cái nầy (: coi có đúng điều mà Cô muốn biết về câu "Cõng Rắn Cắn Gà Nhà" không nha.

TB: Cô bắm vô "đây" để xem nha.

"Cõng Rắn Cắn Gà Nhà."

Thành ngữ cõng rắn cắn gà nhà được dùng trong tiếng Việt với ý nghĩa hàm chỉ hành động phản bội Tổ quốc, phản lại nhân dân, đem giặc về giết hại đồng bào, đồng chí, anh em bạn bè thân thích.

Ý nghĩa thành ngữ cõng rắn cắn gà nhà được hình thành nhờ tính biểu trưng của các từ ngữ tạo nên nó.

Trong thành ngữ này, rắn biểu trưng cho kẻ xấu, độc ác hại người, và hiểu rộng ra là kẻ thù, là bọn giặc. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi trong ý thức của nhân dân ta, rắn bao giờ cũng được liên hệ với cái độc ác, nham hiểm. Rắn đổ nọc cho lươn, rắn đến nhà không đánh thành quái là thế. Còn gà là vật nuôi quen thuộc, là đối tượng cần được chăm sóc, bảo vệ chu đáo. Trong nhận thức dân gian, gà hay được biểu trưng cho tình anh em ruột thịt: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài, gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau” (Ca dao). Khi từ gà kết họp với từ nhà , tạo thành tổ hợp gà nhà, thì ý nghĩa đó càng thể hiện rõ. Một khi những người anh em thân thiết mà lại làm hại lẫn nhau, thì người đời sẽ chê trách là ”gà nhà bới bếp nhà”. Cho nên khi nói, rắn cắn gà nhà, thì ý nghĩa nổi bật lên đầu tiên là kẻ ác làm hại những người thân thích của mình. Cái lí thú của thành ngữ này còn ở từ cõng với nghĩa khom lưng đưa rước kẻ khác. Và, trớ trêu thay, hành động cõng ở đây lại là cõng rắn, đưa rước kẻ độc ác, kẻ nguy hiểm về làm hại những đối tượng đáng lẽ mình phải có bổn phận chăm sóc, bảo vệ! Sự kết hợp ý nghĩa biểu trưng của các từ, các thành tố riêng lẻ đã dem lại cho thành ngữ cõng rắn cắn gà nhà ý nghĩa chung hàm chỉ hành động đem kẻ ác, kẻ nham hiểm đến làm hại người thân của mình, và hiểu rộng ra, đó là hành động phản bội đồng bào, đưa giặc vào giày xéo Tổ quốc thân yêu của mình. Cùng nghĩa với thành ngữ cõng rắn cắn gà nhà, trong tiếng Việt còn có thành ngữ rước voi về giày mả tổ. Về cơ bản, ý nghĩa hai thành ngữ này tương tự nhau. Tuy nhiên, thành ngữ rước voi về giày mả tổ có sắc thái biểu cảm mạnh hơn.

ototot
member

REF: 687561
11/04/2014

Trong một bài đăng gần đây, tôi có nhắc đến tiếng Việt ở nước ngoài…, qua vài đài phát thanh cuả nước ngoài như VOA, RFA, RFI, BBC, v.v… Thực ra, tôi chẳng có tham vọng làm một phóng sự hay bài điều tra về tiếng Việt, vì bản thân chẳng qua cũng là … "con ếch ngồi đáy giếng" …, mà chỉ dám đưa ra vài nhận xét cá nhân, trong tư cách cuả một người nghe các chương trình tiếng Việt cuả các đài nước ngoài, chủ yếu là bàn về tiếng Việt cuả họ.

Lẽ dĩ nhiên, tôi chưa hề được tiếp cận với các đài này, nhưng thỉnh thoảng cũng nghe thấy họ nói "Ban tiếng Việt" hay "Ban Việt Ngữ" cuả họ, thì những nhận xét chắc cũng là phỏng đoán thôi.

Ví dụ như đài VOA (Voice of America) rõ ràng là một "định chế" cuả chính phủ Mỹ, nói nôm na là đài cuả nhà nước Mỹ, khác với đài RFA (Radio Free Asia = Đài Á Châu Tự Do) thì tự … khai "không phải là "tiếng nói chính thức" cuả chính phủ Mỹ! (Cả 2 đài này đều có văn phòng đặt tại thủ đô Washington DC).

Trong khi đó, đài BBC (British Broadcasting Corporation) cuả Anh lại chỉ là một cơ quan thuộc quyền sở hữu cuả tư nhân, chứ không phải cuả chính phủ Anh.

Còn đài RFI (Radio France Internationale = Đài Quốc Tế Pháp) thì quả thực không biết có phải là cuả chính phủ Pháp hay không; riêng đài Radio Australia ghi là cuả "Công Ty ABC = Australia Broadcasting Corporation" thì chắc cũng như BBC là cuả tư nhân thôi.

Gần đây tôi cũng nghe đài NHK cuả Nhật, và hình như cũng là cuả tư nhân, vì tên tiếng Anh cuả nó là Japan Broadcasting Corporation.

Riêng các "Đài Phát Thanh Bắc Kinh" cuả Tầu và "Tiêng Nói Việt Nam" cuả … Việt Nam thì tôi lại không nghe, đơn giản vì cả hai đều là "tiếng nói chính thức" cuả … Đảng rồi, thì đã được cho nghe/đọc khắp nơi nơi rồi, khỏi mất công nghe đài!

Xin tạm ngưng, hẹn kỳ tới sẽ ngắn gọn và tập trung vào phần tiếng Việt cuả những đài này.

Thân ái,

rongchoi123
member

REF: 687577
11/05/2014

Ngày xưa tiếng Việt, tiếng Tàu không có tự loại (parts of speech). Mà chỉ có hư từ với thực từ. Chỉ khi tiếp xúc với văn minh tây phương người Việt , người Tàu mới nhận ra sự thiếu sót đó và bắt đầu chế ra văn phạm, ngữ pháp của riêng mình.
Thời độc lập ở miền bắc người ta đặt ra thứ văn phạm rất rắc rối, trong khi ở miền Nam có thứ văn phạm dễ hiểu đơn giản hơn. Chưa kể đến chữ viết i và y trong các tiếng ở Nam và Bắc cũng khác nhau. (như bác sĩ theo miền bắc và bác sỹ theo miền nam)

Như trên đã nói các học giả ở miền bắc xã hội chủ nghĩa đã sáng tạo ra nhiều kiểu văn phạm rối rắm làm khổ học sinh. Mà trong đó các loại câu Ai làm gì? Ai thế nào? Ai là gì? là một sáng tạo của các học giả đó. Sự sáng tạo đến nỗi nhà giáo hay người trong ngành ngôn ngữ cũng phải lầm.

Như câu này: Em bé ngủ khì trên lưng mẹ. Người ta cãi nhau, có vị cho là thuộc loại câu Ai làm gì? có vị cho là thuộc loại câu ai thế nào?
(Xem nguồn http://m.vietnamnet.vn/vn/giao-duc/201722/sach-giao-vien-huong-dan-thay-co-day-sai-.html)
Sự phức tạp, rối rắm này chỉ khiến học sinh nhất là học sinh tiểu học chỉ còn cách học thuộc lòng một số câu khó phân biệt cho chắc ăn.
Như câu Tôi hồi hộp bước vào phòng xử án. Câu này nói là thuộc loại câu Ai thế nào cũng đúng vì có tính từ hồi hộp mà nói Ai làm gì cũng đúng vì có động từ bước vào.

Trong khi văn phạm ở miền Nam của VNCH không có rối rắm như vậy và vẫn sản xuất ra những tay văn chương cự phách, những vần thơ, vần nhạc du dương say đắm biết bao thế hệ.
..... Vấn đề này rất dài nhưng những người ở nước ngoài như ông ototot, AK47, lynhat,.... chắc chắn không biết về văn phạm hay ngữ pháp trong nước nên rongchoi chỉ nói sơ sơ như vậy thôi.

	góp ý kiến

Kí hiệu: : trang cá nhân :chủ để đã đăng : gởi thư : thay đổi bài :ý kiến