|
chitnew
member
ID 40945
05/06/2008
|
ong ṿ vẽ (st từ www.khoahoc.net)
A- Mở đầu:
Ong Ṿ Vẽ là những côn trùng thuộc Bộ Hymenoptera (có cánh mỏng). Thật ra loại ong mà ta gọi là "ong Ṿ Vẽ" có rất nhiều ḷai, với kích thước khác nhau. V́ chúng ta không có tên riêng cho từng loài, nên dưới đây tạm dùng danh từ của người địa phương . Những loài mà người ta thường gặp thuộc 2 họ Vespidae và Sphecidae. Ho Vespidae gồm những loài như Ong ṿ vẽ màu vàng (Yellow jackets), va` Ong ṿ vẽ đen (hornets), Ong ṿ vẽ thông thường (Common wasp), v..v.... Chúng sống thành xă hội. Ho Sphecidae gồm loài ṿ vẽ Mud Dauber , sống đơn độc.
1- Đăc tính chung của ong ṿ vẽ:
Ong ṿ vẽ co hai đôi cánh mỏng (từ đó có tên của Bộ). Các loài ong ṿ vẽ khác nhau được phân biệt bằng những vạch màu đen , vàng hoặc trắng trên bụng. (h́nh 1). Thân ḿnh có ít hoặc không lông, trái với ong mật thường có nhiều lông mọc trên ḿnh. (h́nh 3). Con cái có một cái ng̣i chích. (h́nh 2). Ng̣i chích của ḷai ong này không có gai, nên khi chích vào da người, ng̣i không bị rứt khỏi cơ thể ong, v́ vậy một con ong ṿ vẽ có thể chích nhiều lần liên tục, không như ong mật chỉ chích được một lần, v́ ng̣i bị rứt ra khỏi cơ thể, và ong sẽ chết sau đó. Ng̣i ong ṿ vẽ chứa nọc độc và chất Alarm Pheromones. Chất này khi thóat ra khỏi ng̣i chích, hoạt động như một tín hiệu để báo cho đồng loại nguy cơ tổ bị xâm nhập, do đó các ong thợ trong tổ sẽ kéo đến tấn công kẻ xâm nhập. V́ bị kích thích bởi chất Pheromone, nên ong trở nên rất hung hăng, và tấn công liên tiếp. Cũng v́ lư do này mà khi một con ong bị đập chết, chất Alarm Pheromone thóat ra, báo hiệu cho những con ong thợ trong tổ ở gần đó kéo đến tấn công. Cho nên khi thấy ong ṿ vẽ, ta nên tránh, không nên đập nó chết.
2- Chu kỳ sống:
Vào mùa xuân, ong chúa đă thụ tinh từ năm trước, sẽ xây một tổ nhỏ để đẻ trứng. Lứa trứng đầu tiên được thụ tinh bằng tinh trùng dự trữ trong ḿnh ong chúa từ năm trước, sẽ nở ra ong cái và trở thành ong thợ. Chúng là những con ong không sinh sản được, và nhiệm vụ của chúng khi lớn lên là tiếp tục xây tổ cho to ra, và săn sóc những ấu trùng mới do ong chúa đẻ trong những lứa kế tiếp. Vào mùa hè, một số trứng không đươc thụ tinh (v́ tinh trùng dự trữ từ năm trước đă cạn, không c̣n để thụ tinh trứng nữa) sẽ nở ra các ấu trùng ong đực, và ong chúa. Các ong chúa này sẽ thụ tinh với ong đực vào cuối mùa hè. Thường những ong chúa và ong đực do cùng môt ong chúa mẹ sinh ra không thụ tinh cho nhau. Cuối thu, khi trời trở lạnh, ong thợ, ong đực và ong chúa mẹ chết dần, chỉ c̣n lại những ong chúa trẻ mới đưọc thụ tinh sẽ sống qua mùa đông, để đến mùa xuân năm sau đẻ trứng, và chu kỳ lại tiêp tục.
B-Một vài loài "ong ṿ vẽ" thường gặp:
I-Các ḷai sống thành xă hội (Social wasps)
1- Ong ṿ vẽ vàng (Yellow Jackets:Vespula) h́nh 4
Dài từ 12 mm đến 17 mm. Đầu, ức và bụng màu đen với sọc vàng hoặc trắng. Loài ong này được t́m thấy khắp Bắc Mỵ. Môi trường sống là đồng ruộng, trong vườn, bờ dậu, b́a rừng. Chúng thường làm tổ ở mặt đất, kẽ nứt trên tường, hay trong dậu cây.
Thức ăn là nhị hoa, các loại côn trùng. Ấu trùng sống bằng côn trùng đă được nhai nhỏ, hay thịt xé nhỏ. Loài ong này rất hung hăng và sẽ chích liên tục khi chúng cảm thấy bị đe dọa.
2- Ong ṿ vẽ đen (Baldfaced Hornets; Vespula maculata):hinh 5
Thân dài từ 16mm đến 20mm, to, có nhung vạch đen và vàng, hay trắng trên mặt. Chúng sống khắp Bắc Mỹ, trong vuờn, đồng ruộng, b́a rừng. Thức ăn là mật hoa, trái cây, và côn trùng. Ấu trùng ăn côn trùng đă được xé nhỏ. Ong này cũng rất hung hăng và chíchltục nếu thấy bị đe dọa.
3-Ong ṿ vẽ sống trên cát (Sandhills Hornet: Vespula arenaria)-H́nh 6
Thân dài từ 16mm đến 20mm. Màu đen, với những vạch vàng tươi ơ bên đầu, ức, chân, và ngang bụng. Chúng sống ở Canada, và Bắc Hoa kỳ. Thức ăn là mật hoa. Ấu trùng ăn côn trùng đă được xé nhỏ và trái cây. Môi trường sống là những nơi có cát, trong vườn. Tổ thường gặp ở các bụi cây, bờ dậu, gần mặt đất hay ở các máng xối.
4-Ong ṿ vẽ giấy (Paper Wasp:Polister)- h́nh 7
Thân dài từ 13mm đến 25 mm, có màu từ hơi đỏ nâu đến đen với các ṿng vàng và hơi đỏ ở bụng, Cánh màu hổ phách. Loài này sống trong đồng ruộng, trong vườn, và gần các cao ốc. Loài ong này it hung hăng hơn các loài trên.
5- Ong ṿ vẽ thông thường (Common Wasp:Vespula vulgaris)-h́nh 9
Thân dài khoảng 15mm đến 19mm. Tộc đoàn của chúng có thể lên tới 10.000 con. Loài này có chân màu vàng. Thức ăn là trái cây, mật hoa và côn trùng nhỏ.
̀I- Loài sống đơn độc
Có khoảng 1200 loài ong ṿ vẽ sống đơn độc ở khắp Bắc Mỹ. Loài thường gặp là con Mud Dauber (Balck-and-yellow Mud Dauber: Sceliphron caementarium)- H́nh 8.
Thân dài từ 25 mm đến 30 mm. Giữa ức và bụng co' một đoạn h́nh ống dài. Thân màu đen với những đám màu vàng ở ức và bụng. Loài này sống ở khắp Bắc Mỹ, trong đồng ruộng, dưới những tảng đá, hoặc trên mái hiên, v..v..Sống bằng mật hoa. Ấu trùng sống bằng nhện. Ong chúa chích nhện cho tê liệt, rồi để vào trong mỗi ô của tổ, rồi đẻ mỗi trứng trên mỗi con nhện đă bị chích cho tê ấy. Sau đó bít kín các ô đó lại. Khi ấu trùng nở ra sẽ ăn nhện để lớn. Ong này it khi chich, v́ nó không cần bảo vệ tổ.
***Ong chích
Nọc độc của ong ṿ vẽ thường rất mạnh, nên vết ong chích sẽ rất đau, ngứa, và có thể bị sưng. Trong trường hợp nhẹ, ta có thể dùng bịch nước đá lạnh hay bột nhăo bicarbonate de soude áp vào chỗ chích. Tuy nhiên có trường hợp nặng, khi nạn nhân bị dị ứng với nọc độc của ong, biểu hiệu bằng những phản ứng như chảy nước mắt, nước mũi, hơi thở nặng và kho' thở Cũng có những trường hợp, dị ứng nặng đưa đến tử vong v́ huyết áp tăng đột xuất, đừơng hô hấp sưng to th́nh ĺnh, làm hô hấp ngưng. Với những trường hợp dị ứng như trên, nạn nhân cần phải được chở đến bệnh viện thật sớm để được săn sóc.
THỬ 1 LẦN BỊ ONG CHÍCH
SẼ BIẾT ĐC CẢM GIÁC KO ĐAU V̀ QUÁ ĐAU
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
