|
nvdtdnguyen
member
ID 20347
02/26/2007
|
NHỮNG TẤM GƯƠNG XƯA(TẬP TRUYỆN: Truyện 14)
Những Tấm Gương Xưa
Xét Người
Cùng một việc làm như nhau mà động cơ và mục đích khác hẳn nhau. Như việc giết con của Thạch Thác, việc chặt chân của Dục Quyền mà chúng ta đă kể cho nhau nghe kỳ trước, và việc làm thịt con của Dịch Nha, việc tự thiến ḿnh của Thụ Điêu, mà tôi xin kể sau đây:
Thụ Điêu là đầy tớ yêu của Tề Hoàn Công.
Vua Tề giao quyền chính cho Quản Trọng, ngày ngày ở trong cung mà vui cùng các cung phi. Để có thể vào nơi cung cấm đặng gần vua, Thụ Điêu tự thiến ḿnh rồi xin vào cung hầu hạ. Tề Hoàn Công thương t́nh, cho hầu cận một bên.
Lúc bấy giờ trong cung lại có một tên đầu bếp nấu ăn rất khéo tên là Dịch Nha.
Dịch Nha t́m cách làm thân cùng Thụ Điêu và nhờ tiến cử. Thụ Điêu tâu cùng Tề Hoàn Công. Hoàn Công cho gọi đến, hỏi:
- Ngươi có phải là kẻ nấu ăn khéo chăng?
Dịch Nha tâu:
- Tài ấy không ai sánh kịp.
Hoàn Công nói đùa:
- Các giống điểu, thú, trùng, ngư, ta đă dùng đủ. Chỉ có thịt người ta chưa biết vị mà thôi.
Dịch Nha lui ra. Đến bữa trưa đem vào dâng một mâm thịt chín, mềm như thật dê non, mùi thơm ngát mũi.
Hoàn Công ăn xong, hỏi:
- Thịt ǵ mà ngon thế?
Dịch Nha tâu:
- Đó là thịt người.
Hoàn Công thất kinh, hỏi:
- Nhà ngươi lấy ở đâu?
Dịch Nha tâu:
- Trộm nghĩ đă trung với vua th́ không kể ǵ t́nh nhà. Tôi có đứa con trai lên ba. Tôi đă làm thịt dâng cho Chúa Công nếm cho biết vị.
Tề Hoàn Công cho rằng Dịch Nha có ḷng trung nghĩa, nên từ đó có ḷng yêu quí như Thụ Điêu.
Thụ Điêu và Dịch Nha không ưa Quản Trọng, nên khi được vua tin dùng liền tâu:
- Chúng tôi thiết tưởng quyền của bề tôi có hạn. Nay mỗi mỗi Chúa Công đều giao cho Quản Trọng, tựa hồ như nước Tề không c̣n có vua.
Tề Hoàn Công vừa cười vừa đáp:
- Ta đối với Quản Trọng chẳng khác thân thể và tay chân. Nếu tay chân mất th́ thân thể bị tàn phế, hỏi c̣n dùng được việc ǵ? Chúng bay là tiểu nhân biết chi mà nói.
Thụ Điêu và Dịch Nha không dám nói nữa.
C̣n Quản Trọng từ ngày bỉnh chánh đă làm cho nước Tề mỗi ngày mỗi thêm cường thịnh. Quản Trọng vẫn biết Thụ Điêu và Dịch Nha giết con và thiến ḿnh, không phải v́ ḷng trung nghĩa, mà chỉ muốn được gần vua để mưu cầu lợi riêng, vẫn biết là hai tên gian thần nguy hiểm, nhưng không hề đả động tới. Đến khi Quản Trọng lâm bệnh nặng, Tề Hoàn Công đến thăm, cầm tay hỏi:
- Trọng phụ bệnh nặng lắm, bất hạnh có điều ǵ, ta biết tin cậy vào ai?
Quản Trọng tiến cử Thấp Bằng. Hoàn Công hỏi đến bọn Dịch Nha, Thụ Điêu, Quản Trọng đáp:
- Chúa Công không hỏi, tôi cũng sắp nói: Bọn người ấy, Chúa Công không nên gần.
Hoàn Công nói:
- Dịch Nha làm thịt con đem dâng cho ta ăn, quí trọng ta như thế c̣n nghi ǵ nữa?
Quản Trọng thưa:
- Trời đă sanh ra loài người không ǵ quí hơn t́nh máu mủ. Nếu t́nh máu mủ mà nỡ dứt bỏ, th́ con người ấy không thể thương ai đâu.
Hoàn Công lại nói:
- Thụ Điêu tự thiến ḿnh để được gần gũi ta, ta tưởng t́nh quyến luyến ấy không c̣n ǵ phải nghi ngờ?
Quản Trọng thưa:
- Không thể quí trọng người khác hơn cơ thể ḿnh. Cơ thể mà c̣n chưa quí, th́ kẻ ấy c̣n quí ai.
Ngoài Thụ Điêu và Dịch Nha ra, Hoàn Công c̣n một kẻ thân yêu nữa là Khai Phương. Hoàn Công hỏi Quản Trọng:
- Khai Phương bỏ ngôi nước Vệ, theo hầu ta. Khi cha mẹ chết cũng không về chịu tang. Như thế là Khai Phương đă yêu ta hơn cha mẹ, c̣n nghi ǵ nữa?
Quản Trọng thưa:
- Cha mẹ mà bỏ để theo hầu người khác, kẻ ấy là một người ham danh lợi hơn t́nh thâm. Thêm nữa Khai Phương đương ở ngôi Thái Tử mà bỏ đi, là ư muốn có một địa vị cao hơn, chớ có phải v́ yêu Chúa Công đâu. Xin Chúa Công chớ tin cậy.
Tề Hoàn Công đáp:
- Ba người ấy theo hầu ta đă lâu, sao đến bây giờ Trọng Phụ mới nói?
Quản Trọng đáp:
- Tôi không nói ra là v́ tôi đủ sức chế ngự những kẻ gia nịnh. Nay tôi chết đi, cũng như bờ đê bị vỡ, nếu Chúa Công dùng họ sẽ bị họ lung lạc, gây tai biến cho quốc gia.
Tề Hoàn Công thở dài rồi cáo biệt.
Không bao lâu, Quản Trọng chết. Tề Hoàn Công theo lời trối của Quản Trọng giao việc triều chánh cho Thấp Bằng, nhưng chưa được một tháng th́ Thấp Bằng cũng chết! Tề Hoàn Công cậy Bảo Thúc Nha thay Thấp Bằng. Thúc Nha từ chối. Hoàn Công nói:
- Nếu khanh từ chối th́ ta biết ủy thác việc nước cho ai?
Thúc Nha tâu :
- Tôi vốn là người không ưa kẻ nịnh, chắc Chúa Công cũng biết. Nếu dùng tôi, xin Chúa Công đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương đi đă.
Hoàn Công nói:
- Trước kia Trọng Phụ cũng có ư đó. Nay ta xin theo.
Nội ngày hôm ấy nhà vua ra lịnh đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương, cấm không cho vào triều nữa. Thúc Nha bèn nhận lănh chức Tể Tướng. Trong nước được yêu.
Nhưng từ khi đuổi bọn Dịch Nha đi rồi, Tề Hoàn Công mất vui, lúc nào cũng có vẻ tư lự. Người ái phi là Trưởng Vệ Cơ khuyên nhà vua triệu bọn Dịch Nha về. Hoàn Công nói:
- Thiệt ta cũng nhớ họ lắm, nhưng triệu về sợ trái ư Bảo Thúc Nha.
Vệ Cơ đáp:
- Thúc Nha đâu dám trái ư Chúa Công. Chúa Công đă già rồi, lẽ nào chịu buồn vậy măi sao?
Hoàn Công nghe lời triệu bọn Dịch Nha về, giao coi việc ngự thiện. Bảo Thúc Nha vội can:
- Chúa Công đă quên lời trối của Trọng Phụ rồi sao?
Hoàn Công đáp:
- Ba người ấy có ích cho ta, mà chẳng có hại cho Quốc Gia. Lời Trọng Phụ nghiêm khắc quá!
Thúc Nha can ngăn không được, uất ức, lâm bệnh từ trần!
Bọn Thụ Điêu không c̣n kiên nể ai nữa, thông đồng với nhau tính việc chuyên quyền.
Trưởng Vệ Cơ âm mưu cùng bọn chúng để lập con ḿnh là Công tử Vô Khuy lên làm Thế Tử. Nhưng Tề Hoàn Công đă lập công tử Chiêu là con một người vợ khác rồi, nên bọn chúng luôn t́m cách hăm hại công tử Chiêu.
Tề Hoàn Công bỗng lâm bệnh nặng, các ngự y điều không chữa khỏi. Bọn Thụ Điêu bèn bàn với nhau cấm không cho bất cứ người nào, trừ Trưởng Vệ Cơ và công tử Vô Khuy, vào trong cung và đuổi cả thị vệ ra ngoài. Chúng c̣n đắp một bức tường cao ba trượng chung quanh gường bệnh của Tề Hoàn Công và nghiêm cấm không cho người ḍm ngó. Tề Hoàn Công nằm thiêm thiếp ít lâu rồi băng. Chúng không cho phát tang, ngầm đem binh giết công tử Chiêu rồi tôn công tử Vô Khuy lên kế vị. Các triều thần không chịu, các công tử khác con Hoàn Công không chịu nhượng, nhất định buộc phải chia nước Tề.
Anh em tranh chấp nhau lâu ngày khiến thi thể Hoàn Công bị bỏ śnh, mùa hôi thúi nực cả cung! Rồi từ đó nước Tề bị loạn và lần lần đi đến chổ diệt vong.
Đó chỉ v́ Hoàn Công không nghe lời Quản Trọng và Bảo Thúc Nha, đă tin dùng bọn nịnh.
Không nên vội trách Tề Hoàn Công.
Trong thời phong kiến, thử xét xem từ ngh́n xưa đă được mấy ông vua không ưa kẻ nịnh?
Huống nữa nịnh khéo th́ có khác ǵ trung. Và thánh hiền dạy rằng: "Xét người không nên ở lời nói, mà phải xét ở việc làm". Những việc làm của Dịch Nha, Thụ Điệu có khác ǵ việc làm của Thạch Thác, Dục Quyền? Chính Tề Hoàn Công đă dựa vào việc làm của Dịch Nha, Thu Điêu...mà tin rằng chúng yêu ḿnh chân thật.
Xem chuyện Tề Hoàn Công lại có người bảo:
- Muốn biết rơ được ḷng người th́ không nên căn cứ vào hàng động mà nên xét kỹ động cơ thúc đẩy họ hành động, nghĩa là nên xét kỷ coi họ hành động như thế có mục đích ǵ.
Nói thế đúng lắm, nhưng nếu Hoàn Công không đ̣i bọn Dịch Nha, Thụ Điêu...trở vào lại để chúng có cơ hội làm loạn quốc chính, th́ ai đă dám quả quyết rằng chúng không thật bụng yêu Hoàn Công?
Cho nên biết người, nhất là những người đại gian đại ác, không phải là việc dễ. Nếu không có con mắt sáng suốt, tấm ḷng sáng suốt th́ thế nào cũng phải lầm. Đến như Khổng Minh mà c̣n lầm Mă Tắc huống hồ những người trí năo kém cỏi như phần đông chúng ḿnh. Bởi vậy phải cẩn thận cho lắm mới được
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
Trang nhat
