|
tranquocdu1983
member
ID 16852
11/09/2006
|
V́ sao thầy bói luôn nói đúng?
Chúng ta cần bói toán như một phương thức xoa dịu nỗi khát khao biết trước tương lai, và trấn an những bất định trong tâm tưởng. Như mọi h́nh thức bói toán, chiêm tinh học đưa ra các dự báo quá chung chung, nên nhiều người cho là chính xác. Năm 1992, nhà vật lư Geoffrey Dean đă đúc kết ra 10 nguyên lư và 26 kỹ thuật dự báo của các nhà chiêm tinh. Dưới đây là một số kỹ thuật thường gặp nhất.
1. Hiệu ứng Barnum, hay việc người ta rất dễ dàng tiếp nhận những thông báo mơ hồ, chung chung. Hiệu ứng này được đặt tên theo các màn xiếc của P.T. Barnum. Năm 1949, một giáo sư tâm lư đưa ra một mô tả nhân cách tổng quát đến mức mọi sinh viên đều nhận đó là của chính ḿnh, kiểu như: “Bạn có xu hướng phê phán bản thân” hay “bạn thích một chút thay đổi”. Thông báo Barnum càng được thừa nhận khi: 1) Ngắn gọn, tổng quát, dễ được chấp nhận và được cho là chỉ đúng với bạn, 2) Là những điều dễ ưa, phù hợp với nhân cách bạn, tránh những thông báo khó chịu kiểu như: “Bạn không phải là người suy nghĩ độc lập”, 3) Đối tượng ngây thơ và dễ thay đổi.
2. Đọc nguội, hay vai tṛ của ngôn ngữ cơ thể. (cold reading) Đầu thế kỷ 20 tại Berlin, chú ngựa Hans thông minh biết dựa theo phản ứng của người đối diện (nhướn mày, nhăn trán, hít vào hay thở nhẹ ra, vươn hay so vai…) để làm toán. Ngựa c̣n biết, th́ tại sao thầy bói lại không? Không chỉ các thầy bói, mà giới đồng cốt cũng rất thạo “kỹ thuật lấy tin” này.
3. Hiệu ứng Tiến sĩ Fox, hay chúng ta bị lừa bằng khoa học và sự hài hước. Khi cảm thấy ở trong một môi trường giàu trí tuệ, và tin rằng đang được nghe một người am hiểu vấn đề nói, ta sẽ thỏa măn mà không để ư rằng, thực ra quan điểm đó chưa hẳn đă đúng. Năm 1947, ba nhà giáo dùng một người đóng vai “tiến sĩ Fox” thuyết giảng về Lư thuyết tṛ chơi trong toán học, ứng dụng trong giảng dạy vật lư trước 55 nhà tâm thần học, tâm lư học, giảng viên, quan chức trường phổ thông và nhà hoạt động xă hội. Khi điền phiếu thăm ḍ, 42 người cho rằng, bài giảng được tổ chức tốt, nhiều minh họa và kích thích tư duy. Hầu hết cử tọa đều muốn nghe thêm về chủ đề này. Không ai biết đó chỉ là một tṛ lừa gạt.
4. Hiệu ứng vầng hào quang, hay tầm quan trọng của ấn tượng ban đầu. Ta có xu hướng tin tưởng những thầy bói có tính cách nồng nhiệt hơn lạnh lùng, tự chủ hơn thiếu tự chủ, áo quần tươm tất hơn ăn mặc cẩu thả, ưa nh́n hơn kém h́nh thức… Giới bói toán thuộc nằm ḷng quy tắc này!
5. Tương quan ảo, hay tin tưởng là sẽ thấy. Đây là quy luật vàng của tâm lư học: Ta sẽ thấy cái mà ta muốn thấy. Từ vô số sự kiện đă xảy ra trong đời, ta nhất định nhặt được một sự kiện phù hợp với dự báo của ông thầy bói mà ta ưa thích.
6. Tính không sai lầm, hay v́ sao thầy bói không thể sai. Dự báo th́ đă quá chung chung nên khó có thể sai lầm. Nếu sai th́ thầy bói cũng có cách biện minh, đơn giản nhất là thừa nhận chưa hiểu hết thiên cơ. Ai mà không mắc sai lầm và ai có thể hiểu hết thiên cơ?
7. Hiệu ứng giả được (placebo), hay nó sẽ tốt nếu ta nghĩ rằng nó tốt đối với ta. Rất ít người đi xem bói mà lại hy vọng thầy bói nói sai. Cái ước vọng muốn tin là một vũ khí lợi hại đối với thầy bói. Khi họ bói sai, ta sẵn sàng cung cấp những ám hiệu để giúp họ hiệu chỉnh.
8. Hiệu ứng người phục vụ khách hàng, hay buộc khách hàng phù hợp với dự báo. Điều này thực ra dễ dàng hơn ta nghĩ nhiều. Người phục vụ khách sạn có định kiến một vị khách sẽ cho ít tiền boa, thế là anh ta phục vụ không ra ǵ, kết quả là tiền boa ít thật. Anh ta cho đó là kết quả tiên tri, mà không nghĩ rằng đó chỉ là hệ quả của sự phục vụ tồi.
9. Kư ức chọn lọc, hay chỉ nhớ những ǵ muốn nhớ. Khi thầy bói đưa ra hai dự báo đúng và tám dự báo sai, ta say sưa kể cho mọi người nghe về hai dự báo “đúng một cách kỳ lạ”, mà quên mất rằng, độ chính xác chỉ là 20%! Trên thực tế, nhiều khi đoán ṃ cũng đạt độ chính xác tới 50% (thắng hay thua, trai hay gái…), thậm chí 70% (thời tiết ngày mai giống hôm nay).
10. Hiệu ứng mong ước, hay dự báo càng đẹp th́ càng dễ được chấp nhận. Giới bói toán hiểu rơ điều này nên các dự báo thường là dễ chịu. Và sự xu nịnh sẽ đưa ta tới bất cứ đâu. Khi có ai tuyên bố ta tài giỏi, thông minh, sáng tạo, giàu trí tuệ, nhạy cảm, giao thiệp rộng, thăng tiến ào ào và sẽ giàu to, ta tức khắc xem đó là một nhà tiên tri thấu hiểu huyền cơ!
Cũng không nên quên một kỹ thuật thô sơ nhưng hữu dụng, đó là đọc nóng (hot reading). Nó thô sơ đến mức không được Dean nhắc tới. Vừa gặp bạn, ông thầy bói đă nói ngay rằng ông quá mệt do đă xem cho quá nhiều người nên hẹn bạn vào tuần sau. Đúng hẹn bạn tới và ông ta liền kể vanh vách những thông tin cơ bản về bạn như họ tên, cơ quan, hoàn cảnh gia đ́nh… Bạn choáng váng trước "tài nghệ" siêu phàm và sau đó tin theo tất cả những ǵ thầy nói, mà không hề biết rằng, lần trước thám tử của thầy đă kín đáo bám theo bạn. Chỉ cần hỏi người bán nước trước cửa nhà bạn cũng đă có đủ những thông tin cần thiết!
Và như vậy, theo bạn, bói toán có cần phải chính xác không?
Theo Kiến Thức Ngày Nay
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
