|
xexichl0
member
REF: 404468
11/17/2008
|
>>
xem chủ đề
Một bi viết về nước Mỹ của tc giả Hiệu Minh đăng trn trang Việt Nam Net
http://vietnamnet.vn/thuhanoi/2008/11/813092/
GIẤC MƠ NƯỚC MỸ
Người nhập cư dễ thnh t nhn của những gi trị mang theo từ qu hương v bị giam cầm trong cạm bẫy của thin đường với những gi trị v giấc mơ Mỹ. Ho nhập khng dễ nhưng qun hẳn nguồn gốc th cũng khng thể. Đ chnh l sự lnh đnh trong chnh tm hồn những người nhập cư
Bo cho người bạn, ti sắp sang Mỹ lm việc di di, anh trn mắt Ở Việt Nam, cng việc tốt, nh cửa đầy đủ, nội ngoại quy quần, khng hiểu cậu cn đi kiếm tiền lm g. Hm qu trời. Trong suy nghĩ của anh, sang Mỹ chỉ v tờ đ la xanh đỏ. Thời phổ thng, học lịch sử Columbus thm hiểm chu Mỹ rất th vị, ti quyết ra đi cho biết mi vị xứ cao bồi tm vng.
Từ H Nội đầy khi bụi, ci xe ầm ĩ, khng kh ẩm mốc của vng nhiệt đới, sau 26 giờ bay đến Washington DC, cảm gic như từ cnh đồng trưa h nắng gắt ở Quảng Trị bước vo một khch sạn c điều ha mt lạnh.
Xuống sn bay quốc tế Dulles đ thấy nước Mỹ hiện ra như trong mơ. Rừng cy xanh mt hai bn đường, những bụi hoa rực rỡ dưới nắng vng. Đon xe hơi tưởng chừng di như v tận. Từ DC nhn sang Virginia, những ta nh cao tầng lộng lẫy soi bng bn dng sng Potomac m đềm trong chiều t. Thấp thong những biệt thự trong rừng như cổ tch v những thảm cỏ xanh mng mnh. Bầu trời yn ả v khng kh trong lnh. "Giấc mơ Mỹ" v "thin đường" ny quả c thật, t nhất l cảm gic của ti lc đ.
Như bao người lớn tuổi khc, ti đến đất nước ny v nghĩ sẽ ở một thời gian, học hỏi kinh nghiệm, trao dồi tiếng Anh v quay về. Gặp sếp người Php, ng tủm tỉm: Ti tới đy su thng để cng tc v muốn nng cao trnh độ tiếng Anh. Nhưng rồi sau 15 năm nay, ti vẫn đang họctiếng Mỹ. Theo ng, Hoa Kỳ l ci thin đường với cạm bẫy ngọt ngo, người nhập cư bước vo, kh thot khỏi vng kim c của American Dream.
Sự đa dạng của Hợp Chủng Quốc
Gặp người đồng nghiệp Mỹ đ từng trao đổi email trước đ, anh thản nhin hỏi ti Anh từ nước no tới đy, Thi Lan hay Trung Quốc?. Ti nhn anh ta khng chớp mắt: Cha nội ny nghĩ mnh từ hnh tinh khc đến chăng? với cảm gic niềm tự ho dn tộc bị xc phạm.
Nhưng ở thm vi tuần, ti pht hiện, người Mỹ bnh dn khng quan tm bạn đến từ nước no tới. Nếu biết từ Việt Nam, đi người cn hỏi, hnh như ở đ cn chiến tranh. Sự v tm của người Mỹ về nguồn gốc của một ai đ l hết sức bnh thường. C thể, bản thn hay dng tộc l người nhập cư, hoặc người Mỹ thuộc về ton cầu.
Kể từ năm 1620, khi chuyến tầu hnh hương đầu tin của người Anh cập bến New York đến nay, ngy ngy vẫn c hng ngn người nhập cư. Thời gian đầu phần lớn l người Anh, người u, rồi dn tứ xứ đến từ chu Phi, chu , v sau gần 400 năm đ lm nn Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ với hơn 305 triệu dn.
Trong dng người đ, số người Việt ta cũng đng kể, khoảng 1.5 triệu người Việt. Họ sống rải rc ở ở nhiều bang trong đ c phần lớn tập trung ở California v Texas. Khoảng 30-40 ngn người Việt, phần đng c học vấn cao v cng việc tốt ở Virginia v Maryland, cạnh thủ đ Washington DC.
Ở đy, mỗi người Việt c số phận bi trng v nỗi buồn thương khng giống ai. Thăm bất kỳ gia đnh Việt no cũng c thể nghe được một cu chuyện v sẽ hiểu tại sao họ gắn b với vng đất mới.
Người nhập cư v giấc mơ Mỹ (American Dream)
Đến Mỹ lần đầu tin, bạn sẽ bị chong ngợp bởi đất nước rộng lớn, nếp sống văn minh cng nghiệp với nền khoa học kỹ thuật tin tiến. Từ Đng sang Ty c bốn mi giờ khc nhau với 50 bang, ring bang California đ c diện tch hơn Việt Nam ta. Người nhập cư đến từ cc quốc gia ngho, bất kể nguồn gốc no, cao sang hay thấp km, từ giới thượng lưu hay người bn phở của Si Gn xưa, đều thừa nhận giấc mơ Mỹ l c thật.
Nếu so snh với qu nh, từ người y t, li xe, cng nhn xy dựng đến những nhn vin ngn hng hay quản l cao cấp, thu nhập tại đy như mơ. Với thể chế tam quyền phn lập dưới sự gim st của quyền lực thứ tư l bo ch, cuộc sống ở xứ sở ny kh an ton v luật php thượng tn, lương bổng cao, chế độ bảo hiểm tốt, hưu tr đảm bảo, gio dục miễn ph cho học sinh phổ thng, v cả vấn đề tự do, dn chủ, quyền con người.
Nhiều người đ nai lưng ra lm việc mong c tiền để trụ lại. Anh chủ qun trn đường Pennsylvania kể rằng, anh đi lm ở văn phng, từ 9 giờ sng đến 6 giờ chiều, đi thẳng tới quầy bar bn rượu gip vợ bn phở km pizza v 2 giờ sng mới về đến nh. C vi người gip việc theo giờ nhưng hai vợ chồng vẫn lo từ mua hng, nấu nướng đến rửa bt. Cuối tuần gần như thức trắng đm v khch đng. Ma lực ước mơ lm giầu đ gip họ khng cảm thấy mệt mỏi. Thật hạnh phc khi lm ra của cải bằng chnh sức lao động v được đền đp xứng đng.
Chăm chỉ, giỏi giang v chuyn nghiệp sẽ khng bao giờ mất việc, cuộc sống được đảm bảo v thậm tr trở thnh giầu c. Nh cửa xe hơi được vay trả gp. Sau vi chục năm lao động lương thiện c thể lm chủ ngi nh nửa triệu đ la. Những người mất việc lm, v gia cư hay ăn xin hầu hết l lười biếng, trộm cắp bị t tội v khng biết lượng sức mnh trong chi tiu, mới ra nng nỗi đ.
Ti gặp một bc lm cng việc hnh chnh ở cơ quan, ra đi từ 20 năm trước. Tuy c bằng luật thời Si Gn (cũ) nhưng sang đy lc đ xế chiều nn bc nhận những việc lương thấp để nui ba đứa con. Vốn năng động, từ hai bn tay trắng, bc đ gy dựng một gia đnh rất đng hong bn Virginia. Ba đứa con tốt nghiệp đại học, c bằng kỹ sư v bc sỹ đang hnh nghề với lương rất cao.
Bc tm sự Ở Việt Nam, c lẽ ti sẽ chỉ đủ sức cho một đứa vo đại học. Sang đy c chế độ vay tiền cho con vo đại học nn chng mới được bằng cấp tiu chuẩn quốc tế d nh ngho. Số phận đẩy bc sang một bến bờ khc. Kỳ diệu thay, bc thực hiện giấc mơ của mnh với một ci nghề hết sức bnh thường tại một nơi xa lạ. Đối với ti, bc chnh l thần tượng thnh đạt trong American Dream.
Cn biết bao những gương mặt Việt thnh cng khc. C người vo Nh Trắng lm cố vấn hay lm ng chủ giầu c ở Silicon Valey. Phần đng người Việt Nam vốn yu lao động, chịu kh lm ăn đ định cư bn Mỹ yn ổn v ha nhập với x hội dễ dng.
Ga trị Mỹ - American Values
Nếu hỏi gi trị đất nước con Rồng chu Tin, khng phải ai cũng trả lời được. Tương tự, đặt cu hỏi Gi trị Mỹ l g? rất dễ, nhưng trả lời lại rất kh v phức tạp. Tiến sỹ Thomas Grouling (Trung tm nghin cứu quốc tế, Đại học Drake) gi gọn trong mấy từ: C nhn, gio dục, gia đnh v ring tư (individualism, education, the family and privacy). Ngoi ra, phải kể đến tự do c nhn, tự lực cnh sinh, cần c, cơ hội bnh đẳng, vật chất, thời gian l tiền bạc hay kể cả sự cạnh tranh khng khoan nhượng.
Đối với người Mỹ, vai tr c nhn tối quan trọng. N được thể hiện trong cch x hội pht triển, trong gio dục, sinh hoạt gia đnh, văn ha v được luật php hỗ trợ. Cc cng ty gia đnh hay của c nhn đ đng vai tr lớn trong nền kinh tế. Lm ng chủ của chnh mnh l một trong những giấc mơ Mỹ ngọt ngo nhất.
Đến trường, học sinh học tập một phần nhỏ trn lớp, cn lại sẽ phụ đạo tại gia, ngoi x hội, thng qua cc buổi đi thực tế, trao đổi v phản biện. Mỗi trường c mục tiu đo tạo ring, gia đnh c thể tham gia vo chương trnh dạy v học cho cc em. Cu ni nổi tiếng Bạn c thể trở thnh bất kỳ ai đ gip cho nền gio dục được định hướng theo phong cch tự học, hon thiện bản thn để trở thnh người tốt nhất c thể, pht triển ti năng v v thế đng gp cho x hội tối ưu nhất. Đất nước khng cu nệ bằng cấp miễn l phải c khả năng, nn đ tạo ra thin ti tin học như Bill Gates hay Steve Jobs, khng tốt nghiệp đại học, nhưng giu c nhất nh thế giới.
Người ta ni gia đnh l nền tảng của x hội quả khng sai. Ở Mỹ, trong gia đnh, bố mẹ được con ci tn trọng v ngược lại, con ci c thể tranh luận với bố mẹ một cch bnh đẳng. Bố mẹ vo phng con phải g cửa. C nhiều cung cch ứng xử muốn ni ngoa lm cha m ni, nhưng người Mỹ khng chấp nhận cch sống hay quản l p đặt. Cha mẹ muốn khuyn con điều g khng thể ra lệnh hay cầm roi dọa m phải đm phn kho lo đến khi đứa trẻ đồng .
Đến chơi nh bạn b, bạn sẽ được đn tiếp thn mật v bảo cứ tự nhin như ở nh. Họ tn trọng sự lựa chọn c nhn nn t khi gắp thức ăn cho khch m chỉ giải thch, mn ny c thịt b, mn kia thm rau bắp cải. Khch nửa đm lục tủ lạnh tm đồ ăn hay ra hin ngồi một mnh cũng khng ai hỏi tại sao.
Tn trọng chốn ring tư l một "gi trị Mỹ" khc. N thể hiện từ trong cch bố tr cc phng trong ngi nh đến quan hệ gia đnh, bạn b v x hội. Khu nh ở thường được thiết kế trong mi trường cy xanh v tĩnh lặng tuyệt diệu, xe cộ t chạy qua. Ngồi trong nh lin lạc internet với thế giới cả ngy khng bị ai quấy hay lm ồn.
Cu cho đơn giản Hello khng km theo những cu hỏi như ở Việt Nam ta dễ lm khch ớ kiểu: Bc năm nay bao nhiu, lương c kh khng, chị nh đi lm chưa?. Một số người Mỹ khng c gia đnh, thường nui sc vật như ch, mo, nn khng thch ai hỏi về con ci hay bạn đời. Gặp dn bng, lời cho Hi v thưởng v phạt sẽ trnh phải chọn cch cho chị hay anh.
Ở nước Mỹ, ci ti trong mỗi con người chnh l động lực của thnh cng. Người Mỹ lun lạc quan vo ngy mai v tin rằng mọi việc sẽ ổn. Cch nhn lun hướng tới tương lai đ gip x hội tiến bộ trong khoa học, y tế v cng nghệ m cc quốc gia khc đi lc chỉ nằm mơ.
Người đến Mỹ v mang theo văn ha ring vẫn được cho đn v họ tn trọng bản ng con người, bạn l bạn, ti l ti v cả hai lm nn chng ta. Bạn c thể gip văn ha của họ thm phong ph, giống như người Mỹ cũng tm cch gy ảnh hưởng với bạn. Họ coi việc gip đỡ người khc l đạo đức v trch nhiệm.
Khu chợ Eden hay Bolsa của người Việt, phố Tầu của người Hoa, cha chiền của đạo Phật hay thnh đường Hồi gio được tn trọng như những siu thị Mỹ hay nh thờ Thin Cha gio. Sự đa dạng về dn tộc, văn ha, phong tục v những bản ng ring của từng người đ gp phần phong ph thm cho American Values.
Mắc bẫy trn thin đường
Người bạn xứ Bangladesh cho ti xem cu chuyện Mắc bẫy trn thin đường (cng tn một bộ phim Mỹ), viết về số phận những người nhập cư đến từ chnh tổ quốc anh. Bi bo m tả một người nhập cư lớn tuổi bị một nỗi giằng x trong lng tấm thn phiu bạt xứ người nhưng hồn ở qu nh.
C lẽ cu chuyện trn đng với bất kỳ người bỏ qu hương xứ sở ra đi khi đ trưởng thnh, nơi chn rau cắt rốn đ ăn su vo tri tim. Đ chnh l cuộc đấu tranh trong lng khi mn đm bung xuống như người Việt ở Cali nhớ sng Hương m đềm xứ Huế, hay bến Bạch Đằng nhộn nhịp ở Si Gn.
Vừa muốn ở lại để con ci được học hnh trong hệ thống gio dục thuộc loại tin tiến nhất thế giới, kiếm thm tiền, hưởng mi trường tự do của xứ sở m bản ng con người được tn trọng lại vừa muốn đứa con vẫn l người Việt Nam, ni hai thứ tiếng. Mong con như Mỹ nhưng lại muốn chng biết khoanh tay cho, ăn cơm biết mời, gọi dạ bảo vng.
Cch gio dục v văn ha phương Ty thường nuốt chửng thế hệ tương lai của những người nhập cư. Hầu hết, lớn ln thế hệ trẻ sẽ khng biết nơi bố mẹ sinh ra ở đu, thậm ch xem tivi, bo ch thấy cch đối xử bất cng, chng sẵn sng ra đường biểu tnh v mang gi trị Mỹ p đặt vo chnh tổ quốc của cha ng. Trong gia đnh kiều dn hay c những cuộc tranh luận nảy lửa, xung đột văn ha v những gi trị truyền thống m phần thắng thuộc về thế hệ đ sinh ra trn đất Mỹ.
Thế hệ trẻ ấy lớn ln cng ba m về thăm Si Gn với tiếng Việt lm bm. Thấy ch chạy rng định m m khng biết c thể bị cắn. Tuy nhin, cc chu c một nền văn ha cng dn ton cầu. Thuyết phục họ về cội nguồn với tnh yu qu hương th đ lại trở thnh kho bu m người Mỹ tặng khng cho đất nước.
Bố mẹ xứ chu thường khng thch con gi yu người da mầu. Tuy nhin, c gi lại được gio dục phn biệt chủng tộc l điều cấm kỵ nn vẫn m anh da đen hay Mễ Ty Cơ. Phụ huynh đnh ngậm ngi: Kệ cha chng my.
Người nhập cư dễ thnh t nhn của những gi trị mang theo từ qu hương v bị giam trong cạm bẫy của thin đường với những gi trị v giấc mơ Mỹ. Ha nhập khng dễ m qun hẳn nguồn gốc th cũng khng thể. Đ chnh l sự lnh đnh trong chnh tm hồn những người nhập cư.
Rất nhiều người sau khi đ c việc lm v thu nhập ổn định, bắt đầu quen với cch sống của người bản xứ. Họ mua nh, sắm xe rồi cc tiện nghi, ko theo trả li ngn hng trong thời gian 20-30 năm, cuối cng chnh họ khng thể ra khỏi vng quay cuồng đ. Sợ mất số tiền đ đầu tư nn họ phải cố giữ lấy việc lm, kiếm thm v cuối cng kết thc trong ci bẫy bằng vng của đồng đ la.
Con ci v tương lai của chng cũng l nguyn nhn khc dẫn đến bố mẹ bị giam cầm ở chốn ny. Định cho con học một hai năm rồi về nước, nhưng họ cũng nhận ra nền gio dục ở đy l niềm mơ ước của bao người ở qu nh, nn thời gian tri đi, những đứa trẻ lớn ln v chuyện trở về qu cũng mờ theo. Anh bạn ti gọi đa chng l quản gio của cha mẹ ở thin đường.
Hng năm, bốn năm triệu người Việt tha hương gửi hng chục tỷ đ la gip thn nhn trong nước. Nếu biết rằng, kiếm được đồng tiền ở nước ngoi, tiết kiệm gửi về, tốn khng t mồ hi v nước mắt, sẽ đnh gi được hết tấm lng của họ với qu hương. V cũng nn hiểu thm nỗi giằng x trong tm can mỗi người nơi viễn xứ.
Ai đ mong đến Mỹ để hưởng thụ m khng phải lm g, nn chuẩn bị ti ngủ để tham gia đm v gia cư. Định hối lộ hay phong b cho nhanh việc sẽ kết thc trong trại giam. Khng phải người nhập cư no cũng may mắn tm được giấc mơ Mỹ. Đất nước ny khắc nghiệt nhưng cơ hội cũng rất cng bằng cho tất cả mọi người.
Nếu khng c ti hay cht may mắn c thể thnh người sống chui lủi, lm những cng việc rẻ mạt để một ngy kia bị trục xuất. Người chủ thu trả cng thấp v dn nhập cư thn phận, ngn ngữ yếu, lại khng nắm được luật php, dễ bị tư bản c mập nuốt chửng. Người ta ni, luật php Mỹ rất cng minh khi c nhiều tiền thu luật sư hoặc biết...luật. Nếu khng, sống ở nơi luật rừng tốt hơn.
Nhớ ngy no mới đến, đứng trn nc Trung tm Kennedy ngắm DC lc chiều bung, ti chợt nhớ qu đến nao lng, khi nhn mặt trời lặn pha Ty xa xa v thầm hứa sẽ quay về. Năm năm đ qua, ti lờ mờ hiểu chnh mnh cũng đang vng vẫy trong ci bẫy v hnh ở chốn ny. Sợ nhất một ngy kia, cậu con trai ti cũng sẽ hỏi đồng hương Việt: Qu ng l người Lo hay Nhật.
Mỗi lần gọi điện về qu, cu hỏi nghẹn ngo đầu tin của mẹ ti: Bao giờ đưa cc chu về thăm nh hoặc: Con cứ về, ở nh cơm cho c nhau hơn l giầu sang nơi đất khch. Mẹ thương nhớ cc chu lắm. Biết mẹ gi khng cn nhiều thời gian trn tri đất ny, nhưng v con ci, cng việc v vi thứ cm dỗ nơi đy nn ti lấn cấn nỗi lng kẻ ở người đi khi hứa liều: Con sẽ về.
Mỗi ngy c hng triệu người muốn đến nước Mỹ như ti đ ước mơ thuở no. t ai tới "thin đường" lại bỏ đi. Tuy thế, khi tới sn bay Dulles, để pha cửa xuất cảnh cũng thấy kh đng người. Với một số người, giấc mơ sang Mỹ tm vng đi khi thnh c mộng. Với số khc, khng muốn lm t nhn nơi đy, nn họ quay về trần gian nơi cố hương để xy thin đường cho chnh mnh.
|
