|
tungdaihiep
member
REF: 85974
05/30/2006
|
>>
xem chủ đề
Cm ơn 1ngaybuon, nhưng đ biết sao bạn khng post ln cho mọi người xem lun ở đy c phải tốt hơn khng.
Tiện đy tớ Post ln cho mọi người đọc chơi:
Giai Thoại về Mạc Đĩnh Chi
MỘT CON NGƯỜI LIM KHIẾT
Mạc Đĩnh Chi (MĐC) thng minh từ nhỏ, lại rất chăm chỉ học hnh, c ti ứng đối mau lẹ. Năm 1304, vua Trần Anh Tng mở khoa thi để kn người ti trong bốn ci. Năm ấy, ng thi đỗ Trạng nguyn với điểm loại ưu. Hm nh vua ban cho mũ o , rất ngạc nhin thấy MĐC chỉ l một chng trai c vc người nhỏ, thấp , tướng mạo xấu x. Vua Anh Tng c khng muốn dng ng. M-ĐC bực lắm, khng ni g cả, về nh viết bi ph "Ngọc tỉnh lin " (Cy sen trong gie^'ng, ngọc ), ng tự v mnh như một thứ sen thần mọc trong gie^'ng ngọc .
Bi ph được dng ln vua Anh Tng. Từng cu, từng chữ trong bi ph đ lm cho vua Anh Tng bừng tỉnh v thốt ln : "Mạc Trạng nguyn quả l bậc thin ti, c tiết tho ".
- MĐC l người rất lim khiết, thẳng thắn, được tiện khng lấy lm của ring, giu sang ph qu đối với ng khng c nghĩa g, cho nn được người đời ca tụng.
Một lần, vo năm 1323, vua Trần Minh Tng cho gọi vin quan nội thị đến ni nhỏ :
- Nghe ni cc quan v dn chng đều quen MĐC l người lim khiết, thẳng thắn lắm. Trẫm định thử xem c đng như thế chăng?
Ni đoạn , vua Minh Tng lấy 10 quan tie^`n đặt vo tay vin quan nội thị, rồi nghe st tai th thầm to nhỏ. Vin quan nội thị tu : - Thần sẽ lm đng như bệ hạ sai bảo.
Sng ấy, Mạc dậy sớm hơn thường lệ. Trời cn chưa sng r , ng đ tập xong hai bi quyền. ng vươn người ht thở khng kh trong lnh của buổi sớm ban mai. Xong cng việc thường lệ , ng lững thững vo nh. Vừa bước ln bậc cửa, bỗng ng ku ln kinh ngạc :
- ka ! tiền của ai đnh rơi m nhiều thế kia?
ng nhặt ln đếm, vừa trn 10 quan. ng thầm nghĩ : "Qui ! Đm qua khng c ai lại chơi, sao c tiền rơi? ". ng vội v khăn o chỉnh tề, vo yết kiến nh vua :
- Tu bệ hạ, thần sng nay c bắt được 10 quan tiền ở trước cửa nh, hỏi khắp cả m khng ai nhận, thần xin trao lại để bệ hạ trả lại kẻ mất của.
Vua Minh Tng mỉm cười gật đầu :
-Khng ai nhận tiền ấy th người cứ lấy m dng...
-Thưa bệ hạ , tiền ny khng t, người mất của chắc xt xa lắm, nn tm người trả lại th hơn.
- Nh ngươi yu tm, cứ giữ lấy m dng. Tiền thưởng lng chnh trực , lim khiết của nh ngươi đấy.
M ĐC bấy giờ mới vỡ lẽ ra l nh vua đ thử lng ng. ng cho tạ ơn trở về.
CU ĐỐI Ở QUAN ẢI
Năm 1308, M ĐC nhận chiếu chỉ của vua Anh Tng đi sứ nh Nguyn. Da.o ấy vo đầu ma hạ, tuy trời t mưa, nhưng đ mưa th mưa như đổ nước từ trn trời xuống; đường s, đồng ruộng, nước trắng băng một mu, việc đi lại gặp trở ngại lớn. Chnh v vậy m đon sứ bộ đến qua ải chậm mất hai ngy. Quan coi ải một mức khng cho qua. M ĐC bực lắm, toan quay trở về nhưng nghĩ đến mệnh vua m mnh gnh vc chưa trọn nn nn lại xin đi. Ngẫm nghĩ hồi lu , vin quan coi ải ni :
- Nghe ni ngi l người c ti văn chương, ti ấy sao khng sử dụng lc ny? By giờ ti ra một vế cu đối, nếu đối thng suốt, sẽ mở cửa ải; bằng khng , xin mời ngi quay lại .
Yn lặng giy lt, vin quan nọ h hửNg ra đối :
- Qu'a quan tr , quan quan bế, t qu'a khch qu'a quan.
(Đến cửa ải chậm, người coi cửa đng cửa khng cho khch qua )
Khng cần suy nghĩ lu, MĐC đối ngay :
Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tin sinh tin đối.
(Ra đối th dễ, đối lại th kh, mời tin sinh đối trước ).
Quan coi ải vi ng hai vi, tỏ phục ti, rồi mở cửa cho đi.
Giải Oan
Một bổi chiều h, trời nắng như đổ lửa, Mạc ĐĩNh Chi v mọi người lc ấy wa một qu'an nước ven đường. M.ac cho mọi người nghỉ lại. Chủ qu'an l một b cụ gi tc bạc phơ, đon đả cho khch. Ca'nh đấy khng xa c tiếng khơi nước trong xanh. Trn thnh gie^'ng c viết 5 chữ : "Ngn bnh, kiện thượng tị ". Thấy lạ, Mạc hỏi duyn do. B cụ chậm ri kể :
- xưa c một c gi bn hng nước học hnh giỏi, chữ nghĩa thng. Gần đy, c một anh học tr muốn ngấp ngh , cứ ngy ngy đi học về, lại vo uống nước tm lời tru ghẹo. Một hm c hng nước ni thực với anh :
- Thiếp l con nh lương dn, c theo đi bt nghin , m chng cũng con nh thi lễ, nếu như phải duyn trời, thực cũng xứng đi vừa lứa, Nhưng m thiếp chưa được biết ti học của chng ra sao, vậy thiếp xin ra một cu đối, nếu chng đối được, thiếp tnh nguyện xin nng khăn sửa ti , bằng khng, th xin chng chớ qua đy lm g nữa. Anh học tr bằng lng. C hng nhn trng thấy ci ấm ti'ch bằng bạc, mới ra cu đối rằng :
" Ngn bnh, kiện thượng tị "
(Bnh ngọc, mũi trn vai. ni ci vi trn cổ ấm ).
Anh học tr nghĩ mi m khng đối được , xấu hổ qu'a, đnh đu đầu xuống gie^'ng đ chết. t lu sau, người ta cho viết vế cu đối ấy ln thnh gie^'ng để thch thức cả thin hạ Nhưng xưa nay chưu ai đối được .
Nghe đến đy, Mạc cười :
- Cu ấy dễ thế sao khng đối được m phải ngậm oan nơi đy gie^'ng ! Thi để ta đối gim giản oan ccho hồn kẻ thư sinh.
M ĐC bn đọc :
" Kim tỏa, phc trung tu"
(Kha vng, ru trong bụng. ni ci tua kha ở trong ruột kha ).
Sau đ, Mạc bn sai người viết cu ấy ln thnh gie^'ng, bn cạnh cu đối của c hng nước năm xưa.
Mọi người đều chịu ng đối giỏi.
Tiếng Sấm Đất
Tin Mạc Đỉnh Chi (MDC) , sứ giả An Nam rất hay chữ v đối đp nhanh nhẹn, đ truyền đến triều đnh nh Nguyn . Cả triều đnh xn xao bn tn, người th bảo phải chơi cho y một vố thật đau, kẻ th bảo phải lm cho y bẽ mặt trước cng chng. Cuối cng , vin Thừa tướng by mưu:
- Tu bệ hạ, thần nghĩ ra một kế, mấy hm nữa khi hắn ta đến, cả triều đnh mũ o cn đai chỉnh tề ra đn, sai hết cả cung phi, thị t ra để mua một trận cười.
Vua Nguyn sốt ruột hỏi :
- Kế đ ra sao, hy ni trẫm nghe đi đ.
- Tu bệ hạ, trước cổng thnh, ta cho đo một ci hố trn, su, trn bị da thật căng để lm thnh một ci trống đất đặc biệt. Chờ khi hắn đến, sai người g thật to, tiếng trống sẽ như tiếng động đất, như vậy , hắn ta v ty tng phải khiếp đảm, nhớn nhc, ngựa nghẽO kinh sợ chạy tn loạn.
Vua Nguyn v quần thần h hửng khen kế đ rất hay. V trống đất được lm rất khẩn trương.
Đon sứ giả đi đ lu ngy, dầm mưa, di gi, gội sương đ nhiều. Ai nấy đều mệt mỏi r rời, nước da rm nắng đen sạm. Con ngựa của M ĐC cũng kiệt sức lắm rồi, n bước đi khấp khểnh, quất roi vo mng đen đt n vẫn cứ ỳ ra . Khi trng thấy thnh tr nh Nguyn sừng sững trước mắt, mọi người vui sướng reo ln, trong người nhẹ hẳn như trt được g'anh nặng, nỗi mệt nhọc dần dần tan biến đi. Họ hồ hởi bước tới cổng thnh, lc ấy vo buồn chiều t. Cửa thnh cờ x rợp trời, người đng nghiẹt đứng giạt hai bn. Vua Nguyn mặc o bo đỏ, ngồi chễm chệ trn đỉnh gc cổng thnh.
M ĐC v đn sứ bộ vừa đi tới, th bỗng tiếng trống đất bu.b bục beng, bu.c bục beng dội vang dưới chn. Ai nấy đều ngơ ngc. Con ngựa của M ĐC khng biết chạy chỗ no, sợ qu'a ng qu.i xuống đất. CẢ triều đnh nh Nguyn reo h ầm ĩ. Vua Nguyn khoi ch cười tt cả mắt lại, v đắc ch lắm . Lc ấy M ĐC cũng bối rối , nhưng trấn tĩNh lại đưỢc ngay khng thm đếm xỉa đến vau Nguyn đang ngồi trn cổng thnh , cau mặt lại ni :
- C g m cc ngi cười? ti biết lắm, ma ny lm g c sấm đất . C tiếng động lạ, ti cho ngựa qu`i xuống lắng tai nghe xem c phải sấm đất chăng?
Từ trn lầu cao vua Nguyn phải gật đầu khen :
- An Nam Tr.ang Nguyn quả l nhanh ch .
Bi Thơ Đề Quạt
M ĐC đến kinh đ nh Nguyn vo cuối ma h. Ci nắng ở đy cũng chi chang v oi bức gh gớm. ng v sứ Cao Ly (triều Tin ( cng ra mắt vua Nguyn vo một buổi chiều . Chnh lc ấy cũng c một sứ thần Ty Vực ( gồm cc nước vng Tn Cương , Miến Điện ) đến dng một chiếc quạt lng rất đẹp. Vua Nguyn bảo :
- Nhn c quạt dd.ep, trẫm xin mời hai sứ thần An Nam v Cao Ly mỗi người lm một bi thơ thật hay đề vo quạt !
M ĐC lấy ấy cn đang mi suy nghĩ tứ thơ th sứ Cao Ly đ cầm bt viết thoăn thoắt . ng liếc thấy sứ thần Cao Ly viết (tạm di.ch )
Nắng ni oi ả người tự Y, Chu (Y Don một tướng giỏi đời nh Thương, Chu Cng, một người hiền ở đời nh Chu ).
Rt mướt căm căm ngươi l B, Thc (B Di, Thc Tề: hai người con vua n, VŨ Vương diệt nh n lập nh Chu. Hai anh em ở ẩn trn ni, quyết khng ăn gạo nh Chu, hi rau vi ăn, cuối cng chết đi ).
Thế l nhn ấy, ng pht triển thm thnh bi thơ hon chỉnh (tạm di.ch) :
Lc trời oi ả như l lửa
Người tựa Y, Chu bậc cự nho.
Khi ma đng đến trời băng gi ,
Ngươi hệt Di, Tề rt co ro.
i !
Lc dng chuyn tay, khi xếp x ,
Ta với người đều như thế đ.
Vua Nguyn xem xong bi thơ, gật đầu khen mi v ph cho "Lưỡng quốc Trạng nguyn " (Trạng nguyn hai nước ).
Nhưng vua Nguyn no hiểu được thơ của ng. Bi thơ thực chất đầy giọng bất mn , phản ảnh cảm xc bực dọc, kh chịu của người tr thức trong chế độ phong kiến ấy. Vua quan phong kiến đối đi với người ti khi hậu, khi bạc, khng khc g đối với ci quạt, khi cần chuyn tay, khng cần th xếp x !
CHuyện Xảy Ra Trong Phủ TỂ TƯớng
một hm, nhn việc quan rỗi ri, MDC vo thăm phủ Thừa tướng nh Nguyn. Trong phủ, trang hong lộng lẫY, c treo một bức trướng to tướng , trn thu một con chim sẻ đậu cnh trc, trng tựa chim thật. ng lại gần xem, Thừa tướng v cc quan qun nh Nguyn cười.
- A , sứ thần "An Nam" thấy lạ lắm phải khng? Ha ha!
MDC vội thẳng tay ko soạt, bức tường rch toang, tiện tay x lun mấy ci nữa, bức tường rch tung ra từng mảnh rơi lả tả.
- Sao ngi lại x? Sao ngi lại x bức trướng qu'i na`y? Một vin quan hốt hoản g ku ln.
MDC nghim nt mặt lại , bảo :
- Ti thấy người xưa chỉ vẽ cy mai, v chim sẻ thi. V trức l qun tử, chim sẽ l tiểu nhn, nay Thừa tướng lấy trc với sẽ thều vo trướng, như vậy l tiểu nhn ở trn qun tử. Ti sợ đạo tiểu nhn lớn hơn, đạo qun tử mn đi, nn v thnh triều trừ bỏ n đi, chứ thứ ấy qu gi nỗi g ?
Vin Thừa tướng nọ ức qu'a, song khng c cớ g để quở trch hoặc bắt đền được. Bấy lu nay, ng ta đ từng tự ho c bức trướng dd.ep v sang trọng ny, bức trướng từng t điểm căn phng thm li.ch sự , nay bỗng dưng rch tan thnh, thật l tai bay vạ gi. ng ta tiếc rẻ mi, nhưng chỉ da'm xuy't xoa trong lng.
Tối hm ấy, quan Thừa tướng mời MDC đến uống tr v ngm vịnh. ng ta cho by tiệc tr ở giữa sn để tiếp khch v hng mt . Dưới nh trăng rằm sng vằng vặc, chủ v khch ngồi uống tr thn mật, thỉnh thoảng M.ac lại ngm một cu thơ, chủ cũng ngm thơ hoại lại . Hai người cn ti cn sức, chẳng ai chịu km. Đm cng khuay, cả chủ lẫn kah'ch cng say m gửi gắm lời thơ của mnh vo cảnh tĩnh mi.ch. Khc lc no trong lng cũng thanh thản, thoải mi thả tm hồn thơ một vo thơ, vo cảnh thin nhei^n. Chủ đi lc lại nhớ đến bức trướng rch trong lng ấm ức, bực v gặp hải ng khch qu'a th bạo . Đm đ khuay, khi tiệc sắp tan, ng ta đinh trả miếng lại chuyện bn chiều, liền cầm một chiếc chn, l sự với Mạc rng :
- Cy kỷ l gỗ, ci ch'en khng phải l gỗ, tại sao lại lấy gỗ lm ch'en?
MDC thấy cu hỏi thật phi l, vớ vẩn, l sự , ng bn cười m hỏi lại rằng :
- THưa ngi thừa tướng! Ngi hy giải th'ch: Phật khng phải l người, thầy tăng l người, vậy ci g đ khin cho thầy tăng thờ Phật?
Thừa tướng cười ta x xa. Hai người dắt tay nhau đi vo trong nh, . Vừa bước chn ln bực cửa, thừa tướng lại ra đối :
- An khử nữ dĩ thỉ vi gia
(Chữ an bỏ chữ nữ đi, thm chữ thỉ vo thnh chữ gia (nh)).
MDC thấy đy l một lối chơi chữ rất thm hiểm của ng ta. Ni như vậy c nghĩa l nh Nguyn cần phải xa bỏ nước An Nam, nhập thnh chu chuyện của họ . Mạc lập tức đối lại rất sắc bn :
- T xuất nhn, lập vương thnh quốc
(Chữ t bỏ chữ nhn đi, thm chữ vương vo thnh chữ quốc ).
Thực ra l chữ đối chữ, đối , dn ta nhất định xa bỏ ch p bức, đn nn của nước lớn, xy dựng một quốc gia độc lập tự chủ.
[b]Những Vin Đạn Ngọc
Một hm, vo buổi sng đầu thu, khi mặt trời đỏ ửng như qu?a cầu lửa vừa nh ln khỏi chn trời xa, những giọt sương như những hạt ngọt trong suốt treo trn những khm cỏ hai bn đường. MDC cưỡI ngực đủng đỉnh ra ngoi thnh dạo cảnh. Khi gặp ng, người ta vẫn x xo bn tn. Kẻ th ch ng xấu x, người th bảo ng ln tịt, b t, kẻ th bảo : trong triều đnh ny, đ ai ăn đứt được ng ta. Tuy vậy, hm nay so với ngy mới sang, người ta khng ai dm xem thường ng nữa. V ng đ l lưỡng quốc Trạng nguyn, tiếng đồn vang khắp bốn phương.
Mặc cho người ta bn tn, ng cứ thc ngựa đi, ngẩn mặt đn gi thu mt lạnh, trong lng v cng thoải mi . ng đnh bụng sẽ thăm đy đ t ngy rồi cn chuẩn bị về nước, hon thnh chuyến đi đng ghi nhớ ny. Đang mi nghĩ min man, bỗng ng lại gặp Thừa tướng cũng đi đu về sớm. ng ta dường như cn cay c với chuyện cũ, nn thấy Mạc Đĩnh Chi, ng ta dừng ngựa, chỉ vo mặt trời lc đ vừa mới nh ln khỏi ngọn cy m ni ni rất văn hoa rằng :
- Mặt trời như qu?a cầu lửa, my như khi, nh nắng ban mai thiu ch'ay con trăng. Tin sinh thấy thế no, c đng chăng?
MDC biết ng ta chơi chữ, muốn v nước Nguyn như mặt trời c nh nắng chi lọi , cn nước Nam chẳng qua cũng như mặt trăng, c nh nhn nh.at, yếu ớt m tho^i. X'et lời ni, biết được ng ta khinh thường nước Nam nhỏ b'e, yếu hn. MDC khng chịu km, ng đ dng qui luật của tự nhin để ra đn lại rt hợp l m su :
- Ngi c thấy khng? Nếu như mặt trời l hn lửa, th mặt trăng l cung tn, những v sao l những vin đạn ngọc, khi hong hn bung, cũng chnh l lc giương cung tn bắn rớt mặt trời.
Cu trả lời thật văn hoa v đầy hnh tượng, tỏ ra dn tộc ta khng bao giời chịu khuất phục, lun lun c kh phch anh hng.
Vin thừa tướng phục ta`i, quất ngựa đi thẳng
Ti Ứng Đối
Lại một lần, mấy vin quan nah` Nguyn cho đo một hố su, đan phnh đậy ln, rồi lấp một lần đất mỏng. Hm sau họ cng đến mời MDC đi thăm cảnh. Mạc nhận lời ngay, khi đến bờ sng, họ nhường cho ng ln cầu sang sng trước . Nhưng vừa toan cất ngựa ln cầu th sụp ngay xuống hố su. Mấy vin quan nọ cười ni :
- Chng ti ra cho một vế cu đối, nếu ng đối được th sẽ ko ln.
MDC gắt : - Th cc ng cứ ra đối chứ sao !
Một người bn đọc :
- Can mộc, honh cừ, lục giả tương như tư đạo (gỗ thẳng , cẳng ngang, đường đi ngỡ l đất phẳng ).
Cu ny lại ton l tn người ghp lại : Can Mộc, Honh Cừ, Lục Giả, Tương Như, Tư Đạo, đều l những nhn vật nổi tiếng xưa nay của Trung Quốc. MDC ở dưới hố, nhn trước khi ng, c trng sang bn kia sng, thấy một ci đnh tựa ở chn ni đối lại :
- Đại đnh, an thạch , vọng chi nghiễm nhược thi sơn (Đnh to, đ vững, nhc trng ngỡ Thi Sơn ) . Cu ny cũng ton tn người ghp lại v cũng l những người nổi tiếng xưa nay: Đại Đnh, An Thạch, Vọng Chi, Nghiễm Nhược, Thi Sơn.
Mấy vin quan nọ phục ti ứng biến mau lẹ của họ Mạc, bn xm nhau đở ng ln khỏi hố.
Bi Điếu Văn
Chỉ cn mấy hm nữa l đến gna`y về nước. Cng việc chuẩn bị cho ngy về thật gấp rt. No l phương tiện đi phải lo cho đủ v tươm tất, no l lương ăn đường, no l phải chuẩn bị buổi ra mắt nh vua vo ngy cuối cng, sao cho li.ch thiệp v vui vẻ, no l cn phải đi chia tay cc bạn b. Tất cả dồn lại tới tấp, khiến MDC chẳng lc no rảnh rang được một cht. ng cn đang lo tnh, thu xếp cng việc th sứ thần của trei^`u đnh đến ni:
- Thừa ngi, sng nay khng may b trưởng cng cha qu cố, nh vua v cng thương tiếc, lc no cũng tc trực bn linh cữu. Cả triều đnh bận rộn chuẩn bị cho đm tang, người no việc ấy cả. Ngi l Trạng nguyn của triều đnh că"c cũng phải đng gp một phần no vo cng việc.
MDC hỏi :
- ng ni đi, ti phải lm g by giờ?
- Thưa, ngi c thể viết một bi điếu văn để đọc trước đm trang, lời lẽ sao cho giản dị m sc ti'ch. Đ cũng l điều mong muốn của nh vua.
- Thi, ng hy vễ đi, ti sẽ lm trn bổn phận.
- Cng việc chuẩn bị cho ngy vễn vẫn được tiến hnh. Người ta chỉ thấy ng thu xếp mọi việc rất gấp rt khng hền bận tm đến việc viết bi điếu văn. C người lo lắng hỏi, ng cười bảo :
- Được, đu sẽ c đ. Khng thấy ta đ viết rồi đ sao?
ng chỉ vo tơ giấy đặ trn bn. Mọi người hết sức ngạc nhin thấy trn tờ giấy chỉ biết bốn chử "nhất" (1). Một bi điếu văn ư? Sao chỉ c ngần ấy chữ được . Ai cũng đặt cu hỏi như vậy, nhưng khng thể tự trả lời được...
Mấy hm sau, đm tang dược cử hnh rất long trọng, tất cả văn v b quan trong triều đnh đều c mặt đng đủ. Sau điệu nhạc "lm khốc" , mọi người đều thương xt sụt si. Khi ấy, MDC khoan thai đi đến be^h linh cữu, tay dng tờ điếu văn. Cả triều đnh trn mắt ngạc nhin v hồi hộp v thấy trn tờ giấy chỉ c một sữ "nhất" to tướng. MDC đằng hắng lấy giọng đọc :
Thin thượng nhất đa văn
Khng trung nhất điểm tuyết
Lăng v nhất chi hoa
Quảng hn nhất phiến nguyện
Y! vn tn, tuyết tiu , hoa tn, nguyệt khuyết. (Theo sch "thuyết phu tng đm" th cu ny của Dương Ức nh thơ đời Đường ).
(trn trời một đa my
Khng trung một giọt tuyết
Một nhnh hoa trong vườn thượng uyển
Một mảnh trăng trong cung Quảng Hn
Thn i! My tản, tuyết tan, hoa tn, trăng khuyết ).
ng đọc dứt lời, mọi người đều nghẹn ngo xc động. Tuy chỉ c mốn chữ "nhất", nhưng ng đ đọc thnh mo^.t bi sc ti'ch, miu tả b trưởng cng cha như ng my đẹp bồng bềnh trn trời xanh, như một giọt tuyết tră"ng giữa trong trung, như nhnh hoa dd.ep trong vườn vua, như mảnh trăng sng trong cung Quảng Hn. Ny b chết đi l tổn thất rất lớn, cũng như ng my dd.ep tản tc, giọt tuyết tan đi, bng hoa tn rữa, vần trăng khuyết m thi. Thương tiếc thật đấy, nhưng đ l tạo ha sinh ra.
----------------------------
[b]Đọ ti lần cuối
S'ang nay, MDC khăn mũ chỉnh tề vội v vo chầu lần cuối để tạ biệt vua Nguyn về nước. Trong lng ng mừng lắm, suỐt đm qua ng khng sao chợp mắt được, cứ nghĩ đến lc gặp gỡ người thn, gặp bạn b, lng lại rộn ln xao xuyến.
Vo tới cng đường, ng đ thấy cc quan văn v tề tựu đng đủ. ng rảo bước ln hng đầu tu lớn :
- Dạ mun tu bệ hạ ! Thần c lời từ biệt, xin chc bệ hạ vạn thọ v rương (sống lu mun tuổi ).
Suy nghĩ giy lt, từ trn gnai vng, vua Nguyn phn xuống:
- Bấy lu nay, nh người lưu tại Yn Kinh, thăm phong cảnh, xem xt kỹ lưỡng mọi nơi, ngy no cũng cưỡi ngựa đi trn đường ci quan, thế ngươi c biết mỗi ngy c bao nhiu người qua lại trn đường ci quan khng?
Trn đường phố ở kinh đ Yn Kinh rộng lớn ny hng ngy c biết bao nhiu người qua lại, lm sao c thể biết được? thật ra l một cu hỏi oi oăm, nan giải, Mạc nghĩ vậy .
Thấy MDC ngập ngừng, vua Nguyn v quần thần ra vẻ h hử, tưởng rằng phen ny Mạc phải chịu b.
Nhưng Mạc cười ni :
-Tu bệ hạ, c hai người chứ mấy?
Vua Nguyn ngạc nhin hỏi :
- Người ni sai rồi. Sao lại chỉ c hai người thi?
MDC thưa :
- Tậu bệ hạ, phm l những kẻ qua lại trn đường ci quan kinh đ ny, th chẳng v danh cũng l lợi i , vậy h chẳng phải chỉ c hai người, một v danh , một v lợi sao?
Vua Nguyn trong ln gphu.c lắm, saong khng ni ra. Vậy y lại cn c c muốn lưu MDC tại Yn Kinh khng cho về Nam, bn by kế đưa Mạc vo trong :
- C một chiếc thuyền trong d chỉ c vua, thầy học cha mnh (qun, sư, phụ ) bơi đến giữa sng chẳng may bị sng lớn đắm thuyền. Khi ấy, ngươi ở trn bờ nhảy xuống bơi ra cu**'u, nhưng chỉ c thể cứu được một người thi, thế th người cứu ai?
Với cu hỏi hc ba ny, vua Nguyn cho rằng nhất định Mạc sẽ mắc phải tội lớn. V rằng nếu Mạc ni chỉ cứu vua, ắt mắc tội bất hiếu với cha, bất nghĩa với thầy học Nếu ni chỉ cứu thầy, th mắc tội bất trung với vua, bất hiếu với cha. Tội ấy quả đng phải chm đầu. Nếu chỉ cứu cha th lại mắc tội bất trung, bất nghĩa. Nếu khng ni g tức l khng cứu ai, tội ấy cng nặng.
Quần thần nh Nguyn đắc đưa mắt nhn nhau, thầm th bn tn, cho rằng phen ny họ Mạc nhất định mắc tội chm đầu, chứ chẳng chơi
NHưng MDC khng hề tỏ ra lng tng, m ng dng dạc trả lời :
-Thần đứng trn bờ, thấy thuyện bị đắm tất phải vội vả nhẩy xuống bơi ra cứu, hễ gặp ai trước th cứu người ấy, bất kể người ấy l vua, thầy hay cha mnh .
Cả triều đnh trố mắt thn phục trước cu trả lời ấy.
(Xin chp thm dưới đy bi ph "Hoa Sen gie^'ng giọc" nổi tiếng của MDC )
Ngọc Tỉnh Lin Ph
Khch hữu:
Ẩn kỹ cao trai; hạ nhật chnh ngọ.
Lm i'ch thủy chi thanh tr; vịnh ph dung chi Nhạc phủ.
Hốt hữu nhn yn:
D k phục; hong k quan.
Qunh xuất thần chi tin cốt; lầm ti.ch cốc chi c nhan.
Vấn chi h lai; viết :to`n Hoa san
Ni thụ chi kỷ; ni sử chi tạo
Ph Đng - lăng chi qua; tiến Dao tr chi quả.
Ti ngn chi lang; ti tiếu chi thả.
K nhi mục khch viết : tử phi i lin chi qun tử d?
Ng hữu dị chủng, tng chi tụ gian ;
Phi đo l chi th tục; ph mai trc chi c hn.
Phi tăng phng chi cu kỹ; phi Lạc thổ chi mẫu đan.
Phi Đo lệnh đng ly chi cc; phi Linh Qun cửu uyển chi lan.
Ni Thi họa phong đầu Ngọc tỉnh chi lin.
Khch viết :
Dị tai! Khởi sở vị ngẫu như thuyền hề hoa thập trượng; lnh tỉ sương hề cam tỉ mật giả d?
Ti'ch văn k danh; kim đắc kỳ thực.
Đạo sĩ hn hin; ni tụ trung xuất.
Khch nhất kiến chi, tm trung uất uất
Ni phất thập dạng chi tin, tỉ ngũ sắc chi bt
Dĩ vi ca viết :
Gi thủy tinh hề vi cung ; tạc lưu li hề vi hộ.
Toi pha l hề vi nn ; si minh chu hề vi lộ.
Hương phức c hề tằng tiu; đế văn phong hề nhữ mộ.
Quế tử lnh hề v hương ; Tố Nga phn hề nhữ đố.
Thi dao thảo hề Phương chu : vọng mỹ nhn hề Tương phố.
Kiển h v hề trung lưu; hạp tương phản hề cố vũ.
Khởi bộ lạc hề v dung, thn thuyền quyn hề đa ngộ.
Cẩu dư bnh chi bất a ; quả h thường hồ phong vũ .
Khủng phương hồng hề dao lạc ; mỹ nhn lai hề tuế mộ.
Đạo sĩ văn nhi thn viết :
Tử h vi ai thả on d?
Độc bất kiến Phượng hong tr`i thượng chi tử v, Bạch ngọc đường tiền chi hồng dược?
Qunh địa vị chi thanh cao ; i thanh danh chi chiu chước.
Bỉ giai kiến qu ư thnh minh chi triều ; tử độc h chi hồ tao khch nhn chi quốc?
Ư thị hữu cảm tư thng, khởi knh khởi mộ.
Nga Thnh Trai đnh thượng chi thi ; canh Xương L phong đầu chi c.
Khiếu xương hạp dĩ phi tm , knh hiến Ngọc tỉnh lin chi ph
dỊCH NGHĨA :
PH HOA SEN GIE^'NG NGỌC
Khch c kẻ :
Nh cao tựa ghế ; trưa hạ. nắng nồng.
Ao trong ngắm ln nước biếc; Nhạc phủ vịnh khc ph dung
Chợt c người :
Mặc o qu ; đội mũ vng .
Tin phong đạo cốt ; khc xa trần gian.
Hỏi : "ở đu lại " - Rằng "Từ Hoa san"
Bn bắc ghế; bn mời ngồi.
Dưa Đng lăng đem cắt ; quả Dao tr đem mời
Bn sang sảng ni, bn ha hả cười.
DDao.n rồi, trng khch m rằng :
"Anh cũng l người qun tử ưa hoa sen đ chăng?"
Ta c giống lạ trong ống o ny.
Chẳng phải như đo trần l tục ; chẳng phải như trc cỗi mai gầy.
Cu kỷ phng tăng kh snh ; mẫu đơn đất Lạc no tầy.
Giậu Đo lệnh cc sao v được ; vườn Linh QUn lan kh snh thay !
Aa^'y l giống sen gie^'ng ngọc ở đầu ni Thi họa đy "
Khch rằng:
"Lạ thay! C phải người xưa từng bảo : "Ng như thuyền m hoa mười trượng , lạnh như sương m ngọt như mật " đ ử
Trước vẫn nghe tiếng, nay mới thấy thật.
Đạo sĩ lng vui hớn hở, lấy trong ống o trưng by.
Khch vừa trng thấy; lng ngậm ngi thay.
Giấy mười thức xếp sẵn; bt năm să'c thấm ngay.
Lm bi ca rằng :
Thủy tinh gc để lm cung
Cửa ngoi lng lnh bao vng lưu li
Bn thời tn bột pha l,
Hạt trai lm mc dầm dề tưới cy ,
Mi hương thơm ngt tầng my,
Ngọc hong nghe cũng rủ đầy tnh thương.
Lạnh lng hạt quế khng hương,
Tố nga lại nổi ghen tung tơi bời.
Bi sng hi cỏ dạo chơi,
Bến Tương luống những trng vời Tương phi,
Giữa dng lơ lửng lm chi ,
Nh xưa sao chẳng về đi cho rồi.
H rằng trống rỗng bất ti
Thuyền quyn lắm kẻ lỡ thời thương thay.
Nếu ta giữ mực thẳng ngay.
Mưa sa gi tp xem nay cũng thường
Sợ khi lạt thắm phai hương.
Mỹ nhn đến lc muộn mng hết xun ".
Đạo sĩ nghe m than rằng :
"Sao anh lại ai on như thế?
Anh khng thấy : hoa tử vi trn ao Phượng hong,
Hoa hồng dược trước thềm Ngọc đường đ sao?
Địa vị cao cả ; danh tiếng vẻ vang.
Triều minh thnh chng ta đều được qu : cI tao nhn anh đi mi sao đảng "
Khch bấy giờ :
Nghe lọt mấy lời ; đem lng knh một.
Ngm thơ đnh thượng của Thnh Trai ;
Họa cu phong đầu của Hn Dũ
G cửa thin mn, gii tấc lng ,
Knh dng bi "Ngọc tỉnh lin ph ".
(PHan V di.ch )
(HTTVVN II)
(Dựa theo một bản in cũ )
./. hết MDC
|
